Omdat het zo mooi is… Linksboven vallen vier sterrenstelsels richting het cluster Abel 2142, bestaande uit honderden sterrenstelsels. Rechts een uitvergroting van de vallende sterrenstelsels.
In paars is heet gas, dat röntgenstraling uitzendt die door de Chandra satelliet is vastgelegd. Links zijn de beelden gecombineerd met zichtbaar licht.
De ‘staart’ van de vallende stelsels is 800.000 lichtjaar lang. Kijk en verwonder! Vandaag in het ND, bron is de Chandra site.
Please follow and like:
René, deze ‘Marten’ is dezelfde die op het ‘Geloof en Wetenschap’ forum mij vooral beledigde (soms vrij grof), woorden in de mond legde, persoonlijk aanviel, en NIETS met mijn inhoudelijke reacties deed, wat nogal ondankbaar is gezien de moeite die ik voor hem gedaan heb.
Omdat op het ‘Geloof en Wetenschap’ forum niet wordt gemodereerd, reageer ik daar niet meer, en ook niet op deze ‘Marten’, tenzij nodig (beledigingen, laster, dat soort dingen).
Ik ga dan natuurlijk ook hier niet op hem reageren, ook al weet ik dat jij wel modereert.
Ik denk dat deze ‘Marten’ hier nu opduikt omdat je op het ‘Geloof en wetenschap’ forum nu helemaal geen reacties meer kunt plaatsen. Gezien het gebrek aan moderatie daar is dat wel een goed idee, trouwens.
Sorry voor deze nogal oninteressante maar voor jou hopelijk nuttige reactie.
“Een wetenschapsjournalist die een doctoraat heeft in de biologie is daarom nog geen expert in de natuurkunde. Als je deze zin niet begrijpt, René, dan schort er iets aan je begrip van de natuurkunde, röntgenstraling in het bijzonder.”
Dat is altijd de manier waarop Marten, alias Satyam Richard, uit de hoek komt. Op G & W zijn daar vele voorbeelden te vinden. Arrogant, inderdaad, en medebloggers onderuit halend, denigrerend en respectloos. Einstein was een pseudowetenschapper. De mensen die zijn inzichten en formules aannemen voor waar, zijn domoren. Enz. Daarbij wordt hij niet gehinderd door veel zelfstandige wetenschappelijke kennis. Dat hoeft ook niet, maar hij matigt zich daarbij een air aan alsof hij zelf de wereld uitgevonden heeft.
Eelco heeft gelijk
Dank Jaap, en dank ook voor de respectvolle manier (en dit zeg ik zonder ironie!) waarop we het meestal flink oneens met elkaar zijn 🙂
@Han, wat betreft de relatie tussen een komeet en sterrenstelsels, dat is ongeveer zoiets als zeggen dat het erg onwaarschijnlijk is dat artsen je van sommige vormen van kanker kunnen genezen, aangezien ze niet eens in staat zijn de griep te bestrijden.
En ik ben ook geen sterrenkundige, dus verwijs ik naar het artikel en de verwijzingen in de tweede alinea van de introductie. En mag je aangeven of en zo ja waar je van mening verschilt met Wikipedia.
Is goed om te horen, Eelco 🙂
@René,
”
dat is ongeveer zoiets als zeggen dat het erg onwaarschijnlijk is dat artsen je van sommige vormen van kanker kunnen genezen, aangezien ze niet eens in staat zijn de griep te bestrijden.
”
Een argument is niet sterker dan het is 🙁
Han schreef:
”
Zelfcompressie (adiabatisch?) kan bijna niet, want dan zou het gas zo dicht zijn dat je er niet doorheen kan kijken.
”
Is ook niet nodig, kennelijk, want ook de corona van de zon – bepaald geen gecomprimeerd gas – is zeer heet en zendt röntgenstraling uit:
https://nl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6ntgenstraling/#Natuurlijke_bronnen
@René,
Ik moest even wennen aan de manier waarop hier reacties geconstrueerd worden vandaar mijn late reactie. Ik ga er ook van uit dat mij hier geen verbanning wordt opgelegd zoals de kosmoloog van Kampen ongetwijfeld graag zou zien. Voor de duidelijkheid , ik respecteer ieders mening maar behoud mij het recht voor om daar op mijn manier op te reageren, het zijn immers maar woorden en ik sta niemand naar het leven, hoe zou ik dat moeten doen op het internet? Mensen die overdreven reageren op mijn uitspraken zijn in mijn ervaring doodgewoon bang en dat kan maar één ding betekenen namelijk dat ze niet zeker zijn van hun denkbeelden.
Ik stelde dat er experimenten hier op aarde uitgevoerd kunnen worden die relatief eenvoudig laten zien hoe röntgenstraling geproduceerd kan worden. Jij haalde het fenomeen simulatie aan met al zijn aannames daarin zoals in jouw voorbeeld waar zelfs gesproken wordt over zwarte gaten en dark matter om maar een verklaring te kunnen geven voor röntgenstraling terwijl we hier op aarde zoals al gezegd in het laboratorium in een deeltjesversneller of in de bekende radiobuizen van Crookes, Thomson en Röntgen die röntgenstraling kunnen opwekken. Ik wil niet eens in detail treden maar dit feit op zich geeft toch al te denken, blijkbaar wordt de voorkeur gegeven aan zwaartekracht in plaats van elektriciteit. De naam Ockham komt zomaar bij mij op.
Nogmaals mijn vraag, geloof jij de pastoor altijd?
De Wikipedia link in mijn laatste reactie moet (hopelijk) zijn:
https://nl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6ntgenstraling#Natuurlijke_bronnen
@Marten,
”
blijkbaar wordt de voorkeur gegeven aan zwaartekracht in plaats van elektriciteit.
”
For someone with only Gravity, everything looks like a Black Hole
For someone with only Plasma, everything looks like a Z-pinch
For someone with only SED, everything looks like a ZPE
Aanhanger van het Elektrische heelal, Marten? Maak je geen zorgen: ik vind het zelf ook wel een interessante gedachte:
http://www.plasmauniverse.info/
https://www.youtube.com/user/ThunderboltsProject
@Marten, er zijn tal van redenen om met enige irritatie te reageren op uitspraken, bijvoorbeeld indien ze getuigen van grote onkunde / onwetendheid of onwil om iets te leren.
Voor alle duidelijkheid, op deze site tolereer ik geen belediging van anderen. Voor belediging van de beheerder is er iets meer ruimte.
Wat ik zou willen voorstellen aan jou en Han is dat jullie allebei je bezwaren tegen de interpretatie van de auteurs van het hierboven genoemde artikel in keurig Engels opstellen en mailen naar de ‘corresponding author’: e-mail: Dominique.Eckert@unige.ch
Op die manier kunnen jullie de wetenschap vooruit helpen (indien correct) of anders kunnen jullie zelf iets leren van de reactie (indien jullie een denkfout gemaakt hebben). Dat lijkt mij een goede en productieve oplossing.
Jullie kunnen natuurlijk ook ad nauseam blijven reageren op deze site, maar ik denk dat we over dit thema wel uitgepraat zijn.
PS: Marten, ik heb geen pastoor. Als ik zo vrij mag zijn je vraag te lezen als ‘geloof jij iedere religieuze autoriteit uit jouw geloofsrichting’ dan is het antwoord nee. Er zijn wel mensen waarvan ik het oordeel vertrouw omdat ervaring mij heeft geleerd dat dit verdiend is.
Tegenvraag: vertrouw jij andere mensen als ze het niet met je eens zijn?
Marten: “zoals de kosmoloog van Kampen ongetwijfeld graag zou zien. ”
Hier moet ik helaas op reageren: dit is uiteraard niet zo. Wat ik graag zou zien is respectvol gedrag, geen beledigingen, geen persoonlijke aanvallen, en anderen geen uitspraken in de mond leggen, Marten.
Marten: “… maar behoud mij het recht voor om daar op mijn manier op te reageren, het zijn immers maar woorden …”
Daar denkt het Nederlands recht (en terecht) toch echt anders over: er zijn uiteraard grenzen aan wat je kunt zeggen. Beledigingen en laster zijn bijvoorbeeld onrechtmatig, dus je “het recht voorbehouden op jouw manier te reageren” is aan duidelijke en redelijke regels onderhevig, waar we met z’n allen voor gekozen hebben. Zie bijvoorbeeld http://www.iusmentis.com/meningsuiting/smaad-laster-belediging/
@René,
Mij gaat het om het feit dat jij en ook anderen hier geloof hechten aan verkeerde denkbeelden en natuurlijk is verkeerd een kwalificatie die ik hanteer en niet jij. Hoe kan dit nu beledigend zijn? Als jij wilt blijven converseren met gelijkgestemden zeg dat dan, ik zal je dan niet verder lastig vallen met mijn denkbeelden en opsomming van de feiten. Een journalist die zich beroept op zijn succes is een merkwaardig fenomeen, ik vraag me af of succes in dit verband wel ter zake doet. Heb je nu succesvol aan de goegemeente uitgelegd hoe de boel in elkaar zit, althans volgens de pastoors van het wetenschapsgeloof of heb je bijgedragen aan een daadwerkelijk overgebracht inzicht in de werkelijkheid? Je zult in het laatste geval zeker wel deskundig moeten zijn, je kunt je immers niet meer beroepen op de specialiteit van anderen. Ik heb de indruk dat jij de voorkeur geeft aan het eerste opgenoemde en door jou geclaimde succes.
Misschien dat je mijn vraag over de pastoor nu beter begrijpt. Als het gaat over mijn zielenheil vertrouw ik alleen mijzelf en daarom geloof en vertrouw ik niet zonder meer de uitspraken van zogenaamde deskundigen, die beoordeel ik zelf met mijn gezonde verstand. Je hoeft geen specialist te zijn om te kunnen begrijpen waar het over gaat.
Enige kennis is natuurlijk wel een vereiste. Als jij verantwoording moet afleggen kun je je toch ook niet beroepen op een ander?
Aan Marten
Wetenschapsgeloof? De kern van de wetenschap, om het even of het nu natuur- dan wel cultuurwetenschap is, is dat zij het tegendeel van geloof is. De hoofdzaken van de wetenschap zijn immers goed, uitgebreid en transparant onderbouwd. En niet door een paar enkelingen maar door vele collectieven die elkaar controleren.
Twijfelen aan zwarte gaten is zoiets als twijfelen aan de bolvorm van de aarde. Of je nu stopt bij de wetenschap van 1850 na Christus of bij die van 1850 voor Christus, maakt geen verschil. Zowel het platte-aardegeloof als jouw anti-Einstein-geloof is een vorm van het romantische AWS, het antiwetenschapssyndroom. Donquichotterieën tegen ingebeelde windmolens.
Hoe is jouw AWS ontstaan?
@René,
”
Wat ik zou willen voorstellen aan jou en Han is [ .. ]
”
Ten eerste zijn Marten en Han geen twee handen op één buik.
Ten tweede heb ik zelf nooit “bezwaren tegen de interpretatie van de auteurs van het hierboven genoemde artikel” aangetekend.
Ik ben een universeel scepticus. Mijn universum van zekerheden is na 70 jaar ervaring met deze planeet alleen maar kleiner geworden.
Mijn enige oogmerk is de goegemeente er van overtuigen dat hun universum van zekerheden misschien wel iets te groot is. Mag dat?
”
Jullie kunnen natuurlijk ook ad nauseam blijven reageren op deze site [ .. ]
”
Ik heb onlangs jouw boek “Gevormd uit sterrenstof” gekocht en zeg toch ook niet dat ik het helemaal “ad nauseum” heb uitgelezen?
@Ronald V.
”
De hoofdzaken van de wetenschap zijn immers goed, uitgebreid en transparant onderbouwd.
”
O ja? Dan mag jij mij de transparantie van bijvoorbeeld dit commentaar van “haushofer” proberen uit te leggen.
Is de werkelijkheid niet eerder zo dat veel wetenschappelijke kennis inmiddels dusdanig specialistisch is dat jouw zogenaamde transparantie slechts voor enkelingen is weggelegd?
@Ronald V.
”
[ .. ] vele collectieven die elkaar controleren.
”
O ja? Welke andere Large Hadron Collider in de wereld kan dan gebruikt worden om de (Higgs) resultaten van CERN te controleren?
Laat ik nou toch vroeger in de natuurkunde les altijd geleerd hebben dat een experiment herhaalbaar en reproduceerbaar moet zijn ..
Han,
Het is toch een internationaal team van wetenschappers, dat zich met dat Higgsdeeltje in die LHC bemoeit?
Destijds is die foute meting van de neutrino’s die sneller dan het licht zouden gaan ook via intensief onderzoek en controle van anderen (een collectief dus) aan het licht gekomen.
Aan Han
De LHC controleert als het ware zichzelf. En alle gegevens van het experiment om het Higgs-deeltje te dedecteren zijn in principe toegankelijk. Het bestuderen van die gegevens gebeurt door specialisten en omdat zij elkaar met argusogen bekijken, kunnen wij hun conclusies vertrouwen.
Waarom zou je twijfelen aan het rekenwerk van vele specialisten die elkaar in de smiezen houden?
Een algehele sceptische houding is prima. Mits zulk scepticisme rationeel analytisch is en bereid is om ook zichzelf onder de loupe te nemen. Een rationele scepticus dient ook zichzelf voortdurend te ondervragen en op zoek te gaan naar zijn eigen eventueel al te intuïtief subjectivisme.
Ooit toen ik een jongeling was, dacht ik in mijn jeugdige overmoed en op grond van een te naïeve metafysica dat de theorie van de Big Bang, de BB-theorie, niet kon kloppen. Maar al snel dacht ik: ho ho, wie ben jij, ben je niet te vooringenomen, te weinig onderlegd en veel te romantisch? Ik nam mezelf onder handen en aanvaardde nederig de BB-theorie.
Bij jou mis ik toch enigszins de zelfscepsis. En bij iemand als Marten mis ik heel veel zelfscepsis. Ik denk dat het bij jou enige zin heeft om het relevant onderwerp van de zelfscepsis aan te kaarten. Op zijn minst begrijp je wat ik bedoel. Maar bij Marten liepen al mijn pogingen om met hem te praten over zelfscepsis uitsluitend uit op, zeg, beledigingen aan mijn adres. Afijjn, ik word wel vaker onthaald op loze beledigingen en ook op hetzes tegen mijn persoon. In ieder geval, de opmerkingen van Eelco over Marten snijden hout want ik was getuige hoe Marten keer op keer Eelco behandelde.
Goed, wat heb jij te maken met Martens houding? OK, niets. Maar het onderwerp zelfscepsis is wel van belang.
@Ronald V.
”
Twijfelen aan zwarte gaten is [ .. ]
”
[ .. ] is twijfelen aan het bestaan van singulariteiten binnen de natuurkunde. Dit is volkomen verschillend van het al dan niet geloven in de bolvorm van de aarde.
Maar je moet eerst begrijpen wat “actueel oneindig” is. Wellichte ten overvloede:
https://en.wikipedia.org/wiki/Actual_infinity
De grote wis- en natuurkundige Carl Friedrich Gauss heeft hierover het volgende gezegd: [ .. ] so protestire ich zuvörderst gegen den Gebrauch einer unendlichen Grösse als einer Vollendeten, welcher in der Mathematik niemals erlaubt ist. Das Unendliche ist nur eine façon de parler, indem man eigentlich von Grenzen spricht, denen gewisse Verhältnisse so nahe kommen als man will, während andern ohne Einschränkung zu wachsen verstattet ist. (C.F. Gauss in een brief aan Schumacher, 12 July 1831)
En de volgende uitspraak is van Carl Friedrich von Weizsäcker (bron mij helaas onbekend): … dass ein Physiker überrasht sein sollte, wenn er Phänomene in der Natur vorfände, in deren Beschreibung das Wort Unendlich nicht durch das Wort sehr gross ersetzt werden dürfte.
Om kort te gaan: er is geen enkele (en zeker geen empirische) evidentie voor het aanwezig zijn van een (namelijk zuiver wiskundig) Actueel Oneindig in de fysische werkelijkheid.
Echter, dit is nu juist het heikele punt van Zwarte Gaten (de Big Bang trouwens ook). Zij bevatten, althans volgens nog al wat fysici, echte (actueel oneindige) singulariteiten:
https://en.wikipedia.org/wiki/Gravitational_singularity
Een goed en genuanceerd artikel, daar niet van. Onnodig verder te benadrukken wat mijn standpunt in deze materie is.
@ Han: jij zegt:
“dit is nu juist het heikele punt van Zwarte Gaten (de Big Bang trouwens ook). Zij bevatten, althans volgens nog al wat fysici, echte (actueel oneindige) singulariteiten.”
Volgens welke fysici dan?
Ze zullen er vast zijn, maar ik denk dat veel fysici die zich actief hiermee bezighouden, dit soort singulariteiten en kwantumzwaartekracht opvatten in termen van effectieve veldentheorieën. Daarin zijn singulariteiten artefacten van het beperkte geldigheidsdomein van je theorie, zoals Kenneth Wilson kwantumveldentheorieën in de jaren ’70 heeft gereformuleerd.
Een simpel voorbeeld hiervan is de “fysische singulariteit” r=0 in Newtonse zwaartekracht, een artefact van de aannames dat ruimte een continue structuur heeft, er zoiets als puntdeeltjes bestaan of dat je überhaupt exact de locatie van deeltjes kunt vastpinnen. Singulariteiten komen ook voor in niet-renormaliseerbare theorieën, iets dat door veel fysici voor de komst van Wilson een doodsteek betekende voor een kwantumveldentheorie. Tegenwoordig interpreteren we dat als de aanwezigheid van een energieschaal waar voorbij de theorie niet meer te vertrouwen is; denk aan de rechtstreekse kwantisatie van de algemene rel.theorie. Nog een voorbeeld: singulariteiten die optreden in de thermodynamica vanwege de thermodynamische limiet. Ik denk niet dat er veel fysici zijn die menen dat deze singulariteiten “fysisch” zijn.
Of gravitationele singulariteiten ook fysisch zijn (oftewel: “daadwerkelijk voorkomen”/ in terminologie van de alg.rel.theorie betekent deze term wat anders, die er hier niet toedoet) weten we bij gebrek aan een goed begrip van kwantumzwaartekracht niet, maar het zou mij verbazen als er fysici zijn die op basis van wat ik net noem overtuigd vasthouden aan het daadwerkelijke bestaan van gravitationele singulariteiten. Dus daarom ben ik erg benieuwd waar je dat vandaan haalt. Ik heb me een aantal jaren professioneel beziggehouden met kwantumzwaartekracht (/snaartheorie), en ik ben ze niet tegengekomen.
Ik weet overigens niet of je bekend bent met Kenneth Wilson’s filosofie omtrent kwantumveldentheorieën, maar zijn visie heeft een enorme impact gehad op de filosofie van de natuurkunde en hoe we theorieën benaderen. Eentje die helaas buiten de technische kringen niet echt bekendheid geniet. Maar wel eentje die in deze discussie (zijn singulariteiten fysisch?) erg belangrijk is.
Voor de duidelijkheid: ik denk dat gravitationele singulariteiten artefacten zijn van het beperkte geldigheidsdomein van de alg.rel.theorie, en het feit dat we ze binnen theorieën van kwantumzwaartekracht nog niet volledig hebben opgelost laat zien dat we dit nog niet goed begrijpen. Het oplossen hiervan zal ons uiteindelijk een beter begrip geven van de aard van ruimte(tijd). En ik heb de indruk dat veel theoretisch natuurkundigen dit met me eens zullen zijn.
@haushofer,
”
Volgens welke fysici dan?
”
Ik baseer mijn oordeel enkel op de beperkte bronnen (waaronder Wikipedia) die ik tot mijn beschikking heb. Daarom dank voor je (wederom) genuanceerde en leerzame antwoord.
@Ronald V.
”
Maar het onderwerp zelfscepsis is wel van belang.
”
Marten schrijft:
”
[ .. ] waar zelfs gesproken wordt over zwarte gaten en dark matter [ .. ]
”
Een tijd geleden heb ik de auteurs aangeschreven van het volgende artikel:
Deficient Reasoning for Dark Matter in Galaxies
En heb geprobeerd om (eigenlijk het omgekeerde van) hun resultaten te reproduceren:
http://www.alternatievewiskunde.nl/melkweg/index.htm
Ik verlang niet van je dat je de hele webpagina gaat doorwerken. Kijk enkel naar de twee plaatjes vrijwel onderaan.
Mijn oogmerk was duidelijk om een grafiek te vinden die de werkelijke rotatiecurve in melkwegstelsels weergeeft.
Maar het tegendeel is het geval, zoals je in de twee genoemde plaatjes kunt zien. Is dit voldoende zelfscepsis?
@haushofer,
Toen ik in een eerdere discussie elders de vergissing van het introduceren van ruimte-tijd aanstipte werd ik uitgemaakt voor dom en werd ik aangeraden eea eens goed te bestuderen. Als ik jou nu dom zou noemen omdat jij blijkbaar gelooft in het bestaan van een fysieke ruimte -tijd dan zou mij dat kwalijk worden genomen door René dus doe ik dat niet maar vraag ik jou waarom jij gelooft in ruimte-tijd. Dit lijkt mij een goed voorbeeld van geloof in de huidige “wetenschap”. Het plaatsen van aanhalingstekens is toch wel toegestaan hoop ik.
Marten: “werd ik uitgemaakt voor dom ”
Helaas moet ik alweer reageren: deze uitspraak is onwaar. Marten zelf werd niet voor dom uitgemaakt: er was geen sprake van een persoonlijke aanval. Z’n stellingen werden aangevallen.
@ Marten:
Waarom ik “geloof in ruimtetijd”? Ik weet niet precies wat je daar mee bedoelt, maar hier een antwoord: ik zou allereerst niet weten hoe je natuurkunde bedrijft zonder een notie van ruimte en tijd. Het is me nog minder duidelijk waarom de introductie ervan “een vergissing zou zijn”; de manier waarop Minkowski ruimtetijd aan Einstein heeft geïntroduceerd heeft uiteindelijk geleid tot de algemene relativiteitstheorie, één van de meest succesvolle theorieën uit de gehele wetenschap, die een heel scala aan fysische fenomenen heeft voorspeld die daadwerkelijk zijn gemeten. Ik snap dus niet waar je met die opmerking heen wilt.
We hebben tegenwoordig vooral een goed klassiek begrip van ruimtetijd, maar er zijn diverse aanwijzingen dat in elk geval ruimte een emergent verschijnsel is. Die aanwijzingen zijn nogal technisch en tot nu toe indirect (via holografie). Maar de ontwikkelingen ervan kun je vergelijken met de manier waarop in de 19e eeuw atomen zijn geïntroduceerd door lieden als Maxwell om thermodynamica te bedrijven, zonder dat men precies wist wat de structuur van die atomen was.
Of dit ook voor tijd geldt is niet helemaal duidelijk, maar mensen als Julian Barbour denken van wel; zij geven daar echter een klassieke verklaring voor, terwijl de “emergentie van ruimte” vooral kwantummechanisch wordt verklaard (als verstrengeling tussen “ruimtelijke atomen”). Tijd heeft sowieso een problematisch karakter in theorieën waarin je kwantumzwaartekracht op de gebruikelijke canonische wijze probeert te beschrijven.
Om kort antwoord te geven op je vraag: ik “geloof” dat ruimtetijd een buitengewoon vruchtbaar begrip is in de natuurkunde, maar dat de “ware aard” (een tijdsafhankelijk begrip, natuurlijk) nog niet helemaal duidelijk is. De reden voor die onduidelijkheid is simpel: de meest fundamentele vragen in de natuurkunde komen samen in die zoektocht.
@ Han: graag gedaan 😉
Niks aan toe te voegen, Marten?
@haushofer,
”
Of gravitationele singulariteiten ook fysisch zijn [ .. ] weten we bij gebrek aan een goed begrip van kwantumzwaartekracht niet [ .. ]
”
Iedere keer wordt de kwantummechanica ten tonele gevoerd als een panacea voor alle problemen met de zwaartekracht.
Ik denk dat het veel eenvoudiger is. Zeker de singulariteit in de klassieke zwaartekrachtswet van Newton is een artefact van een oneindig kleine testmassa (puntmassa met diameter nadert tot nul) om deze zwaartekracht te meten. Als we zelfs maar een uiterst geringe diameter van de testmassa toelaten dan verdwijnen alle singulariteiten als sneeuw voor de zon.
Volgt een toelichting van dit standpunt aan de hand van een gedetailleerde berekening (was even wat werk): Sensible Gravity.
Hi Han,
“Als we zelfs maar een uiterst geringe diameter van de testmassa toelaten dan verdwijnen alle singulariteiten als sneeuw voor de zon.”
Niet alle singulariteiten; dat is nu juist het punt (pun intended). De meest volledige theorie van zwaartekracht die we op dit moment hebben, is de alg.rel.theorie (ART). Als we hiermee berekeningen doen, gebruiken we vaak de puntdeeltjesbenadering. We mogen bolsymmetrische objecten als punten behandelen om dezelfde reden als dat we dat in de Newtonse zwaartekrachtstheorie mogen: de bolschilstelling (in de ART heet deze de stelling van Birkhoff). Maar puntdeeltjes introduceren natuurlijk singulariteiten, en men heeft wiskundig laten zien dat je deze kunt “uitsmeren”. Dit proces is vergelijkbaar met het renormalizatieproces in de kwantumveldentheorie: wiskundige idealizaties (punten) introduceren wiskundige ellende die je weer weg kunt werken.
Maar dat is niet het hele verhaal, want er zijn in de ART nog de singulariteitenstellingen van Hawking en Penrose,
https://en.wikipedia.org/wiki/Penrose%E2%80%93Hawking_singularity_theorems
Daarin laten ze zien dat, door de aantrekkende werking van zwaarte’kracht’, singulariteiten in de ART niet slechts wiskundige artefacten zijn, maar geproduceerd kunnen worden wanneer je maar genoeg materie bij elkaar stouwt, ongeacht de preciese massaverdeling. Dit allemaal uiteraard onder bepaalde aannames omtrent energie (de zgn. “energy conditions”), maar deze zijn erg algemeen waardoor deze singulariteitenstellingen erg algemeen zijn.
Dus nee, niet alle singulariteiten verdwijnen als sneeuw voor de zon omdat niet alle singulariteiten artefacten zijn van de puntdeeltjesbenadering.
En dan komt de kwantummechanica om de hoek kijken: volgens de ART kan massa willekeurig dicht op elkaar gedrukt worden. Volgens de kwantummechanica niet; je krijgt dan een zgn. gedegeneerde druk vanwege het Pauli-principe. Maar bij gebrek aan een eenduidige theorie van kwantumzwaartekracht weten we nog niet of singulariteiten worden “opgeruimd” door de kwantummechanica. Aannemelijk vind ik dat persoonlijk wel, vanwege mijn eerdere posts (Wilsons effectieve veldentheorie benadering, etc.)
@haushofer
”
Maar puntdeeltjes introduceren natuurlijk singulariteiten, en men heeft wiskundig laten zien dat je deze kunt “uitsmeren”. Dit proces is vergelijkbaar met het renormalizatieproces in de kwantumveldentheorie [ .. ]
”
Ik bedoel inderdaad alleen singulariteiten (in de Newtonse zwaartekracht) welke artefacten zijn van de puntdeeltjesbenadering. Tot zover heb ik het dus goed begrepen? Could this be called Renormalization?
De “Penrose–Hawking singularity theorems” hebben mijn pad al en tijdje geleden gekruist. Dat is inderdaad iets anders.
Hi Han,
ik heb je link niet in detail gelezen, maar ik zou zelf een dergelijke “renormalizatie” wel opvatten inderdaad: vervang de Dirac delta-distributies door hun functionele analogieën (waarvan een limiet dus de distributatie oplevert) en “smeer” daarmee de singulariteiten uit.
De vraag of je hiermee echter alle Newtonse singulariteiten kunt wegschrijven, hield me nog even bezig. Het antwoord lijkt “nee” te zijn. Zie b.v.
https://arxiv.org/pdf/1308.1722
Hierin gebruikt Weatherall de meetkundige formulering van Newton (de zgn. “Newton-Cartan formulering uit mijn proefschrift) en bewijst analoge singulariteitenstelling aan die van Hawking, Penrose en Geroch. Dus blijkbaar zijn ook in Newtonse zwaartekracht singulariteiten onvermijdbaar. Deze zijn echter fundamenteel anders dan in de ART, omdat deze niet door een waarnemershorizon worden omringd (dat is een relativistisch fenomeen). Je kunt dan heuristisch ook begrijpen omdat de Schwarzschildstraal R = 2GM/c^2 luidt, en de niet-relativistische limiet losjes opgevat kan worden als een c –> oo limiet, zodat R = 0. Er zijn dus alleen naakte singulariteiten in Newtonse zwaartekracht.
Hoop dat dit wat inzicht biedt.