Deze keer heb ik eerst gekeken, en mijn recensie van het boek ‘Religion and science in context. A guide to the debate’ uit het ND van 3 juli staat geheel online, onder de kop ‘Tien geboden voor goed debat‘.
Dit boek is geschreven door Willem Drees, natuurkundige en theoloog, werkzaam aan de Universiteit van Leiden en al jaren actief op het terrein van geloof & wetenschap. Een pittig boek, zeker voor een niet-theoloog zoals ik. De recensie is kritisch, maar ja, dat zijn mijn recensies wel vaker. Mijn belangrijkste punt is dat naar mijn idee het geloof-wetenschap debat niet te veralgemeniseren is. Alleen wanneer het gaat tussen wetenschap en een specifiek geloof, dat bovendien bepaalde waarheidsclaims doet, is er sprake van een debat.
Drees veralgemeniseert het concept ‘religie’ zo ver, dat er naar mijn idee nauwelijks meer een debat over blijft. Dat neemt niet weg dat er voldoende interessante gedachten in dit boek zitten om het de enigszins ingevoerde liefhebber aan te raden.
@ René
dank voor deze recensie, ik ben het deze keer helemaal met je stellingname eens; al heb ik het boek niet gelezen.
Je schrijft ergens:
“Het is een misverstand dat vaker voorkomt. Vooral atheïsten lijken nauwelijks te kunnen bevatten dat gelovigen echt geloven in een echte God.”
Ik vroeg me toen af: Spreekt Drees ergens in dit boek over in wat voor God hij zelf gelooft?
Drees behoort tot de zogenaamde ‘Religious Naturalists’ (zie: Oxford Handbook of Religion and Science, Clayton (ed), 2006, hf.7; Stone, J, Religious Naturalism Today, SUN press, 2008).
Persoonlijk vind ik dat de bespreking, als ik zo vrij mag zijn, niet voldoende recht doet aan het (subtiele) standpunt dat Drees verdedigt.
@ Jan: als gezegd, ik ben geen theoloog, dus sommige subtiliteiten waardeer ik wellicht onvoldoende. Aan de andere kant, de bespreking is op een breed publiek gericht. En zeker aan het einde van het boek bekroop mij het gevoel dat de stellingname van Drees dermate subtiel is, dat hiermee de spanning uit het debat wordt gehaald, door religie zodanig te definiëren dat het niet meer botst met wetenschap. Dat is een oplossing, maar niet de oplossing die ik – of de gemiddelde ND-lezer – wenst. Dat is mijn belangrijkste ‘kritiek’. Niet zozeer dat hij iets niet goed verwoord of rare dingen zegt, maar dat zijn stellingname over religie in feite het debat tussen ‘science and religion’ neutraliseert.
Voor mij, als redelijk orthodoxe gelovige, is dat niet de oplossing.
Ik realiseer mij dat Drees hier langer en dieper over nagedacht heeft dan ikzelf, en meld daarom ook in de recensie dat hij veel waardevolle dingen zegt. Die had ik wellicht nadrukkelijker kunnen melden, maar ja, dan zit je weer met de beperking van 6000 tekens inclusief spaties voor een recensie…
Rene, waarom mag je religie niet veralgemeniseren (of beter: abstraheren), en wetenschap wel ?
Het boek heeft trouwens als ondertitel “A guide to the Debates”. Zijn dat alleen historische debatten ?
@ Eelco, je kunt religie veralgemeniseren, maar als je een gids voor het debat over ‘science and religion’ wilt geven, werkt dat m.i. niet. Het debat gaat namelijk in het algemeen tussen specifieke religies (of zelfs specifieke stromingen binnen religiens) en wetenschap. Voorbeeld: de Roomskatholieke kerk heeft veel minder problemen met evolutie dan de protestanten, en dan met name de evangelische protestanten.
Wetenschap veralgemeniseren werkt ook lang niet altijd. Dat merk je bij onderzoeksvisitaties, of vergelijkingen van brede en smalle universiteiten. Er is een gemeenschappelijke basis onder wetenschap, maar je kunt niet zomaar een sterrenkundige en een sociaal wetenschapper langs dezelfde meetlat leggen (bijvooorbeeld voor een beoordeling).
Mijn probleem met het boek van Drees is dat het religie zo ver veralgemeniseert, dat de problemen met wetenschap bijna vanzelf verdwijnen. Daarmee heb je er weinig aan wanneer je bijvoorbeeld het huidige schepping/evolutie debat wilt begrijpen.