Ik kwam vandaag een mooie video tegen van Stanford University waarin Andrei Linde hoort dat er eindelijk observationeel bewijs is de theorie die hij dik dertig jaar geleden bedacht. Een van de onderzoekers van BICEP2, de telescoop die sporen heeft gevonden van zwaartekrachtgolven die zouden zijn ontstaan tijdens de inflatie van het universum, kwam bij hem langs met de resultaten.
Hoewel er hier en daar is opgemerkt dat het niet helemaal een spontaan filmpje zou zijn, lijkt de reactie van Linde mij authentiek. In 1980 heeft Alan Guth een theorie opgesteld om uit te verklaren waarom het heelal er zo uniform uitziet: inflatie. Die theorie bleek niet helemaal te kloppen met wat we zien in het universum, maar Linde maakte aanpassingen waardoor inflatie inderdaad ons huidige heelal kon opleveren.
In het ND heb ik vandaag kort iets geschreven, en elders is dat ook wel te vinden. Maar het gaat mij nu om de reactie van Linde aan het eind van het filmpje (vanaf ongeveer 1:50). Hij zegt onder meer: ‘I hope it is not a trick. (…) I always live with the feeling: what if I believe it, just because it is beautiful? (…) So this is really helpful!’
Als ik het goed begrijp zegt hij hier dat hij nooit honderd procent zeker was van zijn resultaat. Het kan zijn dat hij zichzelf ‘voor de gek houdt’, alleen omdat het zo’n mooie theorie is. Twijfel dus aan de eigen theorie waar hij inmiddels behoorlijk beroemd mee is geworden.
Dat is de wetenschappelijke houding; je ‘baby’ verdedigen en er echt in geloven, maar ook niet bang zijn om je af te vragen: zou ik er naast zitten? Een mooi voorbeeld van hoe het wetenschappelijk denken op z’n best werkt.
Nog een paar opmerkingen over deze vondst. Erik Verlinde, Spinoza-premie winnaar en tamelijk briljant natuurkundige, meent dat er geen oerknal heeft plaatsgevonden en heeft dus ook geen inflatie nodig. Hij reageerde wat zuinigjes op twittter: ‘Bicep2 has not directly observed primordial gravity waves, only the b mode polarization of the (electromagnetic) cosmic microwave radiation.’ en ‘The observation of B modes in the CMB does not prove the Bing Bang. theorie. Other explanations exist when one goes beyond Einstein gravity’
Nu wil ik hem niet voor een zure verliezer uitmaken, want misschien heeft hij wel gelijk. Waar ik op wil wijzen is dat er in dit geval in de wetenschap ruimte is voor twee elkaar uitsluitende paradigma’s. Verlinde heeft een aantal grote wetenschapsprijzen gekregen en draait gewoon mee, tussen de ‘oerknalgelovers’. Waarom kan dit? Omdat hij een goede onderbouwing heeft voor zijn afwijkende mening!
En dan nog iets, Reinier Sonneveld geeft in een blogje bij de EO wat duiding van de opwinding. Hij laat op een mooie manier zien dat dit soort wetenschap geen bedreiging is voor geloof.
En tot slot: de resultaten van BICEP2 zullen hopelijk binnen afzienbare tijd worden gevolgd door resultaten van een andere Zuidpooltelescoop en van de Europese satelliet Planck.
O ja, misschien het belangrijkste punt om te maken: de reactie van Linde was toch wel kippenvelopwekkend. Wetenschap is soms pure emotie!
Rene
Misschien kun je in in het verlengde van het luisterintervieuw waar Martin op 7 april naar refereerde vragen of mevr Kollish het eens is met Penrose dat inflation “fantasy” is?
Oeps , het moet natuurlijk Kallosh zijn!
Ik zal het eens afluisteren. Penrose, die heb ik ook een keer mogen interviewen. Over bewustzijn, meen ik. Had toch misschien een smoelenboek/handtekeningenboekje moeten bijhouden…
Penrose, Frank Tipler, Daniel Dennett, Elinor Ostrom (Nobel economie), Richard Dawkins (sort of), Alister McGrath…
Hé … nu wordt het opscheppen !
Seth Shostak… En nog een Fransman die meent dat ons universum de vorm van een voetbal heeft (naam vergeten).
En ik heb Mark Rutte nog een hand gegeven (bij Het Elfde Uur waar ik Gevormd uit Sterrenstof mocht lanceren). Idem voor Ernst Daniel Smid. En Francis Collins (tijdens een conferentie).
Maar ja, ook dat alles is ijdelheid, zoals Prediker al zei (of in de Nieuwe Bijbelvertaaling ‘lucht en leegte’). Ik zal er maar gauw mee ophouden. :p
Precies ! Ophouden !
Je hebt tenslotte mij nog niet geinterviewed. Hah !
Hoewel de Grote Namen op zich leuk zijn voor het plakboek zijn het op zich niet eens de meest inspirerende interviews. Het leuke van mijn baan is toch dat ik zo eens per week (als het meezit) een enthousiaste onderzoeker spreek over iets wat echt zijn/haar passie heeft.
Dus wie weet, Eelco…
Pas als iemand er zich op beroemt JOU een hand te hebben gegeven of te hebben geïnterviewd, dan ben je pas wat. 😉
René heeft MIJ eens de hand geschud.
Ik kreeg sterk de indruk dat hij zich niet volledig realiseerde wie hij eigenlijk voor zich had….
Een hand schudden van een beroemde/bekende persoon is één ding, een herinnering in het hoofd, niet tastbaar tenzij er een foto van gemaakt is. Als we toch bezig zijn met grote namen en herinneringen al of niet tastbaar.
In november 2008 reed ik op de polderijsbaan In Biddinghuizen de zogenaamde elf-uren tocht. Hoeveel kilometers kun je maken in elf schaatsuren? De tocht was een hommage aan Reinier Paping, die de verschrikkelijke Elfstedentocht van 1963 in ongeveer elf uur had voltooid. Reinier Paping deed zelf het startschot en zette het eerste uur zelf de stempels per ronde (toen nog rondjes van 5 kilometer, inmiddels is de baan teruggebracht tot 3 kilometer). Uiteraard bewaar ik de stempelkaart van deze tocht ( met de eerste stempels van Reinier Paping zelf) uiterst zorgvuldig. Het aantal kilometers dat ik aflegde in die elf uur was overigens 205 km. Maar dan onder ideale omstandigheden. Hoe Paping dat in 1963 nog in elf uur voor elkaar gekregen heeft onder die barre omstandigheden, blijft een mirakel. Een voorbeeld van de mysterieuze krachten in de sport.
http://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=6865
News from Princeton: BICEP2 polarization data are due to dust foreground and not caused by primordial gravity waves.
De conclusie mbt inflatie was iets te snel getrokken, zo te zien.
@ Martin, Science schrijft er ook over. Wat mij opvalt is dat Planck blijkbaar geen data aan BICEP2 wilde afstaan – mogelijk omdat het bewijs voor inflatie Nobel-waardig is?
Hoe mooi wetenschap ook is, en hoe leuk het ook is om zo iemand als Linde te zien reageren op resultaat na 30 jaar, het blijft mensenwerk. En pootje haken is geen mens vreemd 😉 .
Planck zal op termijn uitsluitsel moeten geven…
Wat ik nou niet begrijp is hoe ze kunnen weten of vermoeden dat er geen hele andere wetten optraden, die eerste 10 exp-32 secondes, wetten die wij thans helemaal niet kunnen waarnemen. Of hoe ze kunnen weten dat bepaalde wetten zoals de zwaartekracht, zich onder die extreme omstandigheden zich niet heel anders gedragen.
Maar, indien Linde gelijk heeft, kennelijk is dat zo. Er zijn geen andere, onbekende wetten
Zojuist een publicatie op Arxiv die de BICEP2 metingen met Planck resultaten combineert en uitkomt op een resultaat zonder zwaartekrachtsgolven. De Nobel nominaties voor Linde moeten dus nog even in de koelkast…
Al dat irritante stof in onze Melkweg – de stofzuiger erdoor !
Maar al met al dus nog geen zekerheid – meer Planck data volgen nog, als ik het goed begrepen heb.
Leon, in het hele vroege heelal zijn de energieen zo enorm, en de dichtheden zo hoog, dat standard gravitatie (algemene relativiteitstheorie) niet meer werkt vanwege quantum effecten: je hebt een quantum gravitatie theorie nodig in dat domein. En die is er nog niet echt (wel vele probeersels, uiteraard).
Eelco, op een schaal van ‘lichte verkoudheid’ tot ‘klinisch dood’, waar staat BICEP2 nu volgens jou?
En ik meen te hebben gelezen dat BICEP2 voor de correctie van de voorgrond onder meer Planck data nodig had, maar dat men alleen een pdf’je van een plaatje kreeg, geen echte data.
Aangezien de Nobelprijs naar 3 personen / instituten kan, en Linde en Guth wel aardig voorgesorteerd zijn, zou er nog één positie over zijn voor een bevestiger. Dus wie als eerste inflatie bevestigt mag naar Stockholm. Dat klinkt als een ‘cloak & dagger’ scenario… Kan Planck een spaak in het BICEP2 wiel hebben gestoken? Wat dan weer ‘hele niet zo mooie wetenschap’ zou zijn, maar ja, ’t blijven mensen, die wetenschappers!
Eelco,
Zou men die quantum gravitatie theorie dan ook op één of andere manier kunnen testen of waarnemen? Zou het theoretisch mogelijk zijn dat er ook andere wetten zijn die uitsluitend (meetbaar) optreden in dat hele vroege heelal en waarvan wij dus misschien nooit weet hebben?
Overigens hebben Guth en Linde wel de Kavli prijs gekregen.
Rene, gisteren weer een praatje gehoord van het BICEP2 team, en dit keer waren ze een ietsje voorzichter: de galactische voorgrond zou best wel eens lastiger kunnen zijn dan gedacht. Ze hebben dan ook de Planck data eigenlijk hard nodig (om dit te testen), maar die hebben ze inderdaad niet gekregen (na 2x beleefd vragen). Politiek …. maar ook voorzichtigheid van het Planck team: die willen eerst zeker weten dat hun kaarten in orde zijn.
Een paar maanden moeten we nog wachten, als ik het goed bergrepen heb.
Leon, het gaat vooral om hoge dichtheden of hoge energieen, dus dichtbij een zwart gat kun je ook goed testen (maar je moet dan wel goed kijken, met bijvoorbeeld het voorstel van Heino Falcke voor een wereldwijde radio telescoop), of door een nog sterkere deeltjesversneller …
Je hoeft zeker niet alleen maar op het vroege heelal terug te vallen. Maar daar kunnen we natuurlijk ook naar kijken !
Goed, vanochtend gesproken met Andrei Linde en Renata Kallosh. Leuke mensen! En ik ben het iv begonnen met de vraag of het filmpje, waarbij de crew Linde overvalt met de resultaten van de BICEP2 meting, echt of geënsceneerd is.
Het antwoord: ja, het was puur natuur en echt. De enige manipulatie is dat de makers ze van tevoren hebben gevraagd om die dag thuis te zijn. Dat was lastig, omdat de familie Linde-Kallosh een trip naar Bonaire had gepland. Na stevig aandringen stelden ze die een dag uit.
Waarom kwamen ze beiden naar de voordeur? Ze roken onraad, geen van beiden verwachtte een pakje of iets dergelijks.
Meer volgt morgen op de website van Science LinX (www.rug.nl/sciencelinx/nieuws).
Rene
Ook nog gevraagd wat hun mening is over de betiteling van Penrose dat inflatie “fantasy” is?
Waarom zouden ze zich iets van Penrose aantrekken ?
Eelco
Of ze zich iets van Penrose moeten aantrekken is niet de vraag. Het ligt binnen de activiteiten van Rene om het werk van wetenschappers zoals Linde te duiden voor een breder publiek. Er is een prominente wetenschapper die aangaande de betekenis van dit “werk” openlijk twijfels uit. Dan lijkt het mij wel boeiend te vernemen wat de reactie van Linde hierop is.
Maar als jij op dit “conflict” je licht wilt laten schijnen lijkt mij dat ook interessant!
En nu klinkt de kritiek weer wat genuanceerder… Nog steeds leuk om wetenschap in actie te zien 😉
http://phys.org/news/2014-05-bicep2-results-invalid.html#inlRlv
Rene
Is die Brian Koberlein een beetje vergelijkbaar met Penrose?
Niet echt … hij is wel actief in outreach etc.
http://www.rit.edu/cos/brian-koberlein
Planck resultaten zijn binnen: ziet er niet goed uit voor de BICEP2 claim:
http://www.preposterousuniverse.com/blog/2014/09/21/planck-speaks-bad-news-for-primordial-gravitational-waves/
En zie ook http://hfalcke.wordpress.com/2014/09/22/bing-bang-inflation-the-biggest-science-news-of-the-century-that-wasnt/