Opnieuw een gastbijdrage van Leon van den Berg, deze keer over de geschiedenis van de geologie. NB: illustratie aangepast, aangezien ik eerst de enige op internet beschikbare foto van Siccar Point had geplaatst waar de hoekdiscordantie NIET op te zien was…

Heb ik in mijn vorig artikel laten zien dat de geologie niet gebaseerd is op de evolutie-theorie maar omgekeerd, in dit artikel wil ik laten zien dat ook een “oude aarde” niet gebaseerd is op de evolutie-theorie, maar omgekeerd. De evolutie-theorie is, onder meer, gebaseerd op een oude aarde: tijd zat. Ik zal dat weer doen aan de hand van één persoon, de Schot James Hutton (1726-1797).

Toen Hutton aan een vriend, John Playfair, de betekenis van de sindsdien beroemde ontsluiting Siccar Point uitlegde zei die ‘the mind seemed to grow giddy by looking so far into the abyss of time’. Oftewel Deep Time.

We bevinden ons op een tijdstip waarop de geologie nog helemaal in de kinderschoenen staat en men bijvoorbeeld nog denkt dat graniet, met van die mooie grote kristallen, een soort indampingsgesteente is, een gevolg van de zondvloed. De Schotse boerenzoon James Hutton, met een vooropleiding in de chemie, een bijbaan op een advocatenkantoor en een artsenstudie in Leiden ontwikkelt zicy tot één van de grondleggers van de geologie.
Hij beseft dat graniet een heel andere oorsprong moest hebben: graniet lost toch wel erg moeilijk op in water dus kan het er ook niet uit neerslaan. Hij komt tot de juiste conclusie dat graniet ooit gesmolten moest zijn geweest en komt daarmee op het spoor van de motor achter gebergtevorming: warmte en afkoeling.

Cyclus
Misschien is het een typische Schotse kwaliteit, gezien het succes van zijn latere landgenoot ArthurConan Doyle (geestelijk vader van Sherlock Holmes) of het illustere instituut Scotland Yard, die maakt dat Hutton aanvoelt wat de taak is van een geoloog: analyseren wat er gebeurd is. Met een uiterste scherpzinnigheid interpreteert hij een “hoekdiscordantie” en beseft dat gesteente erodeert, zand wordt, plooit en weer gesteente wordt: gebergtevorming is een cyclus.
Good thinking ! Hij legt de basis voor het uniformitarianisme, dat wil onder meer zeggen dat chemische en fysieke wetten die thans gelden, in het verleden ook gegolden moeten hebben. Het gaat om wetten die bijvoorbeeld betrekking hebben op oplosbaarheid, sterkte, viscositeit, warmte en afkoeling.
Hutton erkent ook dat catastrofale evenementen, zoals de grote aardbeving van Lissabon 1755, hun invloed moesten hebben. Uniformitarianisme wil dus niet zeggen dat de Aarde altijd ongeveer hetzelfde er uit gezien heeft en altijd alles rustig verlopen is!. Al heel lang weten geologen dat bijvoorbeeld in het Carboon er gigantisch moerassen waren zoals we die nu niet kennen, dat tijdens het Trias het heel droog en warm was met gigantische woestijnen, en dat er tijdens de rest van het Mesozoïcum nauwelijks bergen waren.

De Eeuwige
Hutton weet, dankzij zijn boerenverstand, wat regen en wind met het land doet, en met zijn kennis van de chemie bekijkt hij eens goed de Romeinse Muur van Hadrianus in Schotland, ziet hoe florissant die er nog bijstaat, ondanks de zeer eroderende omstandigheden, en berekent aan de hand van sedimentatie- en erosiesnelheid dat de aarde in ieder geval tientallen miljoenen jaren oud moest zijn.
Hij ziet, met de gegevens waarover hij beschikt, ‘no vestige of a beginning, no prospect of an end’ en hoewel men thans kan concluderen dat de geschiedenis hem daarin ongelijk heeft gegeven, is het een interessante gedachtegang. Hutton is overigens een theïst en hij ziet juist in de Deep Time een teken van de Eeuwige.
Enfin, hij schreef dit dus allemaal rond 1785, ruim voordat Darwin, in 1859 met zijn evolutietheorie kwam. We dienen hier wel bij op te merken dat ook Hutton natuurlijke selectie ziet als een mechanisme, maar dat daardoor nieuwe soorten kunnen ontstaan verwerpt hij als romantische fantasie!

Afkoelingstijd
Overigens ontgaat het velen dat Hutton achteraf weliswaar gelijk had met betrekking tot de gebergtecycli en een oude aarde, maar dat op zijn analyses nog wel wat aan te merken valt: in feite behoorden al de discordanties die hij bekeek tot één en dezelfde gebergtecyclus, de Caledonische Orogenese. Verder kun je aan zand e moeilijk een sedimentatiesnelheid bepalen want in een snelstromende rivier groeit een zandbank van een meter dik of zo gemakkelijk in één jaar aan en met die snelheid krijg je zelfs de Grand Canyon in 6000 jaar nog wel vol.
Hutton was verder een beroerd schrijver en zijn these werd waarschijnlijk alleen maar geaccepteerd omdat hij op zijn promotiedag dag ziek was en zijn vriend Joseph Black de verdediging van hem over nam. Hij was ook niet de enige in die periode die tot de conclusie kwam dat aarde oud moest zijn, Compte de Buffon extrapoleerde wat simplistisch de afkoelingstijd van een metalen bol tot de grootte van de aarde en kwam op 75.000 jaar.
In 1862 kwam lord Kelvin (die van graden Kelvin), uitgaande van een eens geheel gesmolten aarde, uit op een afkoelingstijd van 24 tot 400 miljoen jaar. In 1890 kwam John Joly met een berekening voor de hoeveelheid zeezout uit op 100 miljoen jaar en in het begin van de twintigste eeuw werd de radiometrische datering, gebaseerd op de halfwaardetijden van radioactieve elementen ontdekt en toegepast, en bleek de aarde miljarden jaren oud te zijn.
Een aardig overzicht van de resultaten met een verbluffende precisie die thans bereikt worden met verschillende radiometrische methodes vindt u hier. Radioactieve elementen leveren niet alleen een goede methode voor datering, maar ook de energie voor het alsmaar laten draaien van de warmte-motor, want anders was de Aarde allang afgekoeld.

Enfin, beweren dat geologen er van uit gaan dat de aarde oud is omdat de evolutietheorie dat nodig heeft is dus niet waar, iets wat iemand met één muisklik kan verifiëren. En zeggen dat het uniformitarianisme een atheïstische visie is waarbij de omstandigheden op aarde altijd min of meer gelijk zouden zijn geweest is een aan bedrog grenzende onnozelheid.

Leon van den Berg heeft een eigen weblog.

Please follow and like: