Onder de kop ‘Schuiven met schedels‘ heeft het Reformatorisch Dagblad de tweede aflevering in de reeks over (vermeende?) menselijke evolutie gepubliceerd. Na het artikel over de Leakey-familie nu een stuk over de fossielen waarvan paleontologen menen dat ze de menselijke evolutie vertegenwoordigen.
Het stuk is vooral gebaseerd op het boek ‘Bones of contention’ van dr. Marvin Lubenow, hoogleraar apologetiek aan de Southern California Bible College (VS). Apologetiek, hoor ik u vragen, weet zo iemand iets van fossielen dan? Tjsa, ik weet er ook niet heel veel vanaf, ook al ben ik bioloog.
Lubenow claimt dat de interpretatie van fossielen verandert naar believen. De onderzoekers die er mee werken zijn niet eerlijk: “Ze passen hun eigen magie toe als fossielen niet in het rijtje passen. H. erectus kan dan ineens H. sapiens worden of Neanderthaler en H. sapiens zomaar Australopithecus.” Dat is nogal een beschuldiging.
Wat ik wel weet, is dat de afstamming van de mens nog niet echt is uitgekristalliseerd. Op zich niet vreemd, we proberen (er vanuit gaande dat de mens is geëvolueerd) veranderingen in een tijdsbestek van ongeveer 4-10 miljoen jaar in beeld te brengen, van een soort die zich in bossen en later op de Afrikaanse savanne ophield. Geen goed terrein voor fossilisatie.
Toch zijn er al heel wat fossielen van mensachtige apen of aapachtige mensen gevonden. Maar, aldus Lubenow, daar wordt dus nogal mee geschoven. Een Australopithecus africanus van 2 tot 3 miljoen jaar oud kan zomaar veranderen in een 750.000 jaar oude uitgestorven mensapensoort (Paranthropus robustus). Dit gebeurde met de Taung-schedel rond 1973. En het gaat verder, want als een paar jaar later een Australopithecusschedel (van 2,5 miljoen jaar oud) gevonden wordt, die nogal op de Taung-schedel lijkt, stelt de wetenschappelijke gemeenschap z’n conclusies bij en wordt de Taung-schedel toch weer een Australopithecus.
Is dit een merkwaardige gang van zaken? Niet per se. Het is vaak lastig dit soort fossielen goed te beoordelen. Voortschrijdend inzicht kan voor nieuwe namen en interpretaties zorgen. En dat kan later – als er nieuw vergelijkingsmateriaal opduikt – achteraf fout blijken te zijn. Dat is geen magie, het is hoe wetenschap werkt.
En er is meer. Want vertelt Lubenow het hele verhaal? Daar lijkt het niet op. In deze recensie van ‘Bones of contention’ lees ik een ander verhaal: zo blijkt de her-datering van de Taung-schedel tot 750.000 jaar ‘jong’ nogal betwist te zijn. Er waren verschillende meningen over de schedel, maar geen consensus, wat Lubenow lijkt te suggerren.Ook op andere punten heeft Lubenow volgens de recensent de feiten wel erg eenzijdig gepresenteerd.
Een tweede interessant punt dat uit de recensie blijkt is, dat Lubenow tot radicaal andere conclusies komt dan Duane Gish, een tamelijk beroemd creationistisch onderzoeker en publicist. Dus wat hij de ‘evolutionisten’ verwijt, namelijk dat ze het maar niet eens kunnen worden over de feiten, geldt net zo goed voor de creationisten.
Verder nog een algemeen punt, dat ook door de recensent wordt gesignaleerd. Creationisten beweren nogal eens, dat wanneer soort A en soort B gelijktijdig bestaan, dit een bewijs is dat soort B niet uit soort A kan zijn ontstaan. Dat klopt niet, als soort A ouder is. Wanneer een nieuwe soort ontstaat, kan de oude soort best blijven bestaan. Het is immers geen ’transformatie’ van alle individuen van de soort. De vorming van nieuwe soorten kan in subpopulaties plaatsvinden.
Concluderend: nee, we weten niet hoe de menselijke afstamming precies in elkaar zit. Ja, er is nog veel onduidelijk, en de voorgestelde stamboom van de mens is nogal eens aangepast aan nieuwe feiten. Maar aan de andere kant: er zijn een groot aantal fossielen gevonden die moeilijk te kwalificeren zijn als volledig modern mens of als aap.
Ik ben benieuwd naar de volgende aflevering in deze serie…
Natuurwetenschap is een kwestie van voortschrijdend inzicht: het is een leerproces dat met vallen en opstaan gepaard gaat. Er is geen andere weg naar kennis. Openbaring is een fopspeen. De interpretatie van fossielen verandert inderdaad niet naar believen. Lubenow tilt zijn achterpootje op om tegen het been van de wetenschap te piesen. Ik krijg zo langzamerhand een steeds grotere hekel aan die types, vooral omdat ze niet eerlijk zijn. Een apologetiek prof. aan een belachelijke pseudo universiteit breekt de staf over de paleologie. Apologetiek: het afweren van kritiek. Je vraagt je af wat voor hillbillies aan zo’n “universiteit” studeren. Mama en papa zijn bezorgd over wat de boze buitenwereld hun lieftallige dochtertje zal aandoen, dus dochterlief gaat braaf naar een “Southern California Bible College”. Niet te geloven. Oogkleppen op, kop in het zand, en door het leven gaan zonder twijfel en met de overtuiging van morele superioriteit. Het lijkt het RD wel.
Rene:
Het is niet nodig te zeggen dat “de afstamming van de mens nog niet echt is uitgekristalliseerd”. De afstamming van de mens is zeker uitgekristalliseerd.
Vanaf omstreeks 2.5 miljoen jaar geleden is er ruim voldoende fossiele documentatie; ook is er consensus over. Van omstreeks 7 miljoen jaar geleden tot omstreeks 2.5 miljoen jaar geleden zijn er genoeg fossielen om een idee te krijgen.
De afstamming staat in het Nederlands goed beschreven in:
WAAR KOMEN WE VANDAAN?
door Carl Zimmer
Uitgeverij Nieuw Amsterdam. Amsterdam 2006.
(Oorspr. titel SMITHSONIAN INTIMATE GUIDE TO HUMAN ORIGINS)
176 pag. € 19,95
Het standaardboek op dit moment is:
Human Evolution: Trails from the Past
door C.J. Cela-Conde & F.J. Ayala
Oxford University Press, 2007.
Trouwens, een standaard eerstejaarsbiologie boek als Evolutionary Analysis is ook een duidelijke bron.
Voor het RD heeft Van den Dikkenberg een boek uit 1992 van een hoogleraar in de verdediging van het Christelijk geloof geraadpleegd. Bekendheid met enig wetenschappelijk boek is niet aan te tonen uit zijn artikel. Dit is waarom ik zo de pleuris heb: geen huiswerk doen, krampachtig de oogkleppen ophouden.
Gerdien, het beeld dat ik van de verre zijlijn krijg, is toch dat er nog veel onduidelijkheden zijn. De grote lijn is duidelijk, de details nog niet. Te stellige claims werken uiteindelijk contraproductief, vandaar dat ik mij voorzichtig uitspreek. Maar om geen misverstanden te krijgen: het totale bewijs voor de menselijke afstamming van een aap-achtige is zeer overtuigend.
Lubenow krijgt overigens van de recensent (Australische Sceptic society) het compliment dat hij in ieder geval de primaire bronnen heeft geraadpleegd.
Dat de RD-redacteur geen andere bronnen heeft geraadpleegd, was een van de redenen om dit stuk op de site te zetten. In een vorige posting (Reformatorisch Darwinblad, http://www.sterrenstof.info/?p=424) ga ik hier ook al op in.
Rene:
Meer details kun je altijd blijven vragen. Waar denk je dat belangrijke onduidelijkheden zitten?
Gerdien,
De grote lijnen zijn duidelijk, maar van “uitgekristaliseerd” zou ik niet willen spreken. Ik ken het boek van Cela-Conde&Ayala (het beste recente boek op dit gebied) en het iets oudere van Lewin%Foley en daar komen de discussiepunten uitgebreid aan de orde. Enkele voorbeelden:
* Zijn Homo erectus en homo ergaster werkelijk twee verschillende soorten?
* Waar stamt Homo floresiensis precies vanaf?
* Hoe hard is de grens tussen de australopithecines en Homo habilis?
* Het is niet duidelijk bij welke soort bepaalde fossielen moeten worden ingedeeld.
Deze vragen staan niet open omdat er zo weinig fossiele evidentie is, maar omdat er zoveel van is, en de onderlinge relaties niet altijd even duidelijk zijn. De fossielen laten echter ondubbelzinnig zien dat de mens een evolutionaire geschiedenis heeft. Creationisten zijn simpelweg niet op de hoogte van al het fossiele materiaal en/of niet in staat het te beoordelen. Jammer dat het RD zich zo laat meevoeren in deze volksverlakkerij.