Komende week zal Alister McGrath in Groningen zijn, voor een lezing bij Studium Generale (in een reeks over evolutie, de lezing van Geoffrey Miller was de aftrap) en de presentatie van de Nederlandse vertaling van ‘The Open Secret’. De Rijksuniversiteit 
Groningen probeert iedere week een van z’n medewerkers een prikkelende opinie te ontlokken, die dan in een persbericht wordt gepubliceerd. Dat levert regelmatig mooi ‘exposure’ in de dagbladen op. Afgelopen week mocht hoogleraar godsdienstfilosofie Andy Sanders een opinie over McGrath de wereld in sturen. En die was niet mals.
Volgens Sanders bewijst McGrath het geloof noch de wetenschap een dienst met zijn boek. In ‘The Open Secret’ probeert McGrath de aanzet tot een nieuwe natuurlijke theologie te geven. Natuurlijke theologie heeft een beetje een slechte naam: het was – vooral zo rond de 18e eeuw – een manier om vanuit de natuur het bestaan en de eigenschappen van God af te leiden. Het beroemdste voorbeeld was William Paley, een man die door Charles Darwin eerst bewonderd werd, maar wiens gedachtegoed later door de evolutietheorie werd onderuitgehaald.
Paley zag overal in de natuur perfect op hun doel afgestemde organismen. Daar moest een ontwerper achter zitten! Maar Darwin liet zien, dat natuurlijke selectie van bestaande variatie ook tot doelmatige organismen kan leiden.
De natuurlijke theologie die McGrath voorstaat, heeft andere uitgangspunten. Ik heb z’n boek nog niet uit (ben druk aan het lezen, woensdag moet ik hem interviewen), maar de benadering van McGrath is totaal anders dan die van Paley. Allereerst accepteert McGrath evolutie en wetenschap in z’n algemeenheid. Maar hij is ook redelijk orthodox gelovige, in de zin dat hij Gods openbaring in de Bijbel serieus neemt. Dat lijkt Sanders te verontrusten:
“McGrath laat tussen de regels door een evangelicaal en nogal rechtsorthodox geluid horen. Het lijkt wel of hij terug wil naar de tijd voor het postmodernisme, de tijd van de grote verhalen. Dat is legitiem natuurlijk. Maar daarbij kan gemakkelijk spraakverwarring in het debat tussen godsdienst en wetenschap ontstaan. En daar schiet niemand wat mee op.”
Het Nederlands Dagblad heeft vandaag een kort interview met McGrath, die ontkent dat hij teruggaat naar de tijd van voor het postmodernisme.
“Ik verzet me juist tegen alle totalitaire grote verhalen. Ik heb in mijn boek veel kritiek op de Verlichting. Ik geef, in de geest van het postmodernisme, voorrang aan beelden en verhalen boven ideeën.”
Met wat ik tot dusver gelezen heb, moet ik McGrath gelijk geven. Zijn kritiek is vooral gericht op met modernisme en bepaalde absolutistische kenmerken van de Verlichting (waarbij hij erkent dat ‘Verlichting’ een paraplugebrip is, waar veel verschillende stromingen onder vallen).
Helaas schijnt Sanders wegens ziekte niet bij de boekpresentatie te zijn, a.s. donderdag. Ik ga er zelf wel heen, dus hopelijk later nog wat meer over McGrath.
Hoi René,
Misschien dat we elkaar dan woensdagavond tegen het lijf lopen. Ik ben namelijk gevraagd om vanuit theologische hoek te reageren op de lezing van McGrath. Helaas kan ik donderdagochtend niet bij de boekpresentatie zijn vanwege verplichtingen in Nijmegen ’s middags.
Leuk!
Jammer dat je er donderdag niet bent. Alle evolutiebiologen die donderdag waren uitgenodigd, zitten dan bij een KNAW symposium…
Als je nog een leuke vraag over The Open Secret hebt, mail ‘m vooral. Ik heb het boek inmiddels bijna uit, maar ben natuurlijk geen theoloog!
René,
Vraag hem nog gauw na hoe dat nu zit met die vragen over de ziel waarop hij alleen maar definitie-vervagend inging, maar wat daarna wel even opmerkte dat hijzelf hoopte na zijn dood in een betere wereld terecht te komen.
Dan vraag ik me toch af wie/wat er dan dood ging en wie/wat in een betere wereld terecht komt.
Of zou het Reli-Razor van Occam (kan je tegenwoordig op Googlen) hem parten spelen ?
Roeland
Hij gaf mijns inziens een duidelijk antwoord op de vraag over de ziel. Hij is duidelijk geen substantiedualist op dit punt, maar zit meer in de lijn van Aristoteles.
Andre,
Zijn antwoord kon ik ook plaatsen, maar niet tegenover zijn latere opmerking.
Roeland
Je kunt over eeuwig leven denken zonder een concrete onstoffelijke ziel te accepteren. Denk aan Frank Tipler, ‘The physics of immortality’. Dat is een nogal technische interpretatie, ons wezen wordt straks vastgelegd in een supercomputer die ons voor eeuwig simuleert.
Ik vermoed dat McGrath langs vergelijkbare lijnen denkt, maar dan met God in plaats van een supercomputer. God kan ons in principe ‘her-scheppen’ in een andere context, na de dood, zodat we voortleven. Grappig genoeg is dat ongeveer de manier waarop Jehova’s getuigen er tegenaan kijken.
Verder stond ik na afloop naast Diek Duyfhuis (hopelijk heb ik dat goed gespeld), emeritus hoogleraar biofysicia aan de RUG en (ex?) bestuurslid van Skepsis, hij had het over Ockhams scheermes. Dat moest vooral niet gezien worden als een ‘natuurwet’, het is een hulpmiddel, en soms blijkt de minder eenvoudige hypothese toch de juiste…
René,
Knipoog, want uiteraard is Occam slechts een sorteermethode voor hypotheses en desondanks toch al duvels efficient.
Juist de verleiding om aan de simpelste hypothese met een extra entiteit toch voorrang te geven, die benadruk ik met mijn “reli-razor”. Maar dat wist je al van me.
Voor de rest had ik gehoopt dat je mijn opmerking nog had kunnen meenemen in je interview met McGrath. Waarschijnlijk “alas”.
Want fantaseren over wat McGrath had kunnen antwoorden aangaande contexten die de kloof tussen religieus en spiritueel geloven naar wetenschap zouden kunnen wegmasseren, dat kan nooit op tegen wat hijzelf zou hebben geantwoord.
Wat dat betreft heb ik van zijn presentatie en jongleren met vragen hanteren echt genoten.
Uiteraard was de opening met zíjn interpretatie van Darwins geloofsverlies voor mij bijna reden gelijk op te stappen. Echt genant om op die manier nog een kaantje te willen braaien.
Roeland
René,
Knipoog, want uiteraard is Occam slechts een sorteermethode voor hypotheses en desondanks toch al duvels efficient.
Juist de verleiding om aan de simpelste hypothese met een extra entiteit toch voorrang te geven, die benadruk ik met mijn “reli-razor”. Maar dat wist je al van me.
Voor de rest had ik gehoopt dat je mijn opmerking nog had kunnen meenemen in je interview met McGrath. Waarschijnlijk “alas”.
Want fantaseren over wat McGrath had kunnen antwoorden aangaande contexten die de kloof tussen religieus en spiritueel geloven naar wetenschap zouden kunnen wegmasseren, dat kan nooit op tegen wat hijzelf zou hebben geantwoord.
Wat dat betreft heb ik van zijn presentatie en j
Het interview vond woensdagmiddag al plaats, en donderdagochtend heb ik McGrath niet meer gesproken.
Wat was er mis met de analyse van Darwins geloofsontwikkeling? Het punt dat je geen atheist hoeft te worden wanneer je evolutie accepteert is bijvoorbeeld ook door Michael Ruse gemaakt.
Rene,
Of Darwin meer door zijn dochters dood of door zijn verworven inzichten wat van zijn geloof afstapte is net zomin interessant als de wijze waarop Newton was geïnteresserd in alchemie, of Einstein wel/niet gelovig zou zijn geweest of gebleven.
De titel voor die avond was helemaal niet dat je anti-theïst of geloofloos hoeft te worden vanwege je kennis, dus waarom dan bij Darwin de dood van zijn dochter naar voren schuiven als “ware” reden ?
Dat heeft alleen zin als er wel een reden zou zijn om geloof aan de kant te zetten als je zelf zoiets als die evolutie hebt doorzien. En voor velen hun geloofsprofiel, toentertijd ook, is die evo onverteerbaar; anders had jij nu je boek niet hoeven schrijven.
En hoe mensen onverenigbare zaken weten te combineren is ook niet afgedaan door Ruse. Hij vind dat gewoon.
En daar lig ik niet wakker van.
Roeland
Ik denk dat McGrath dat deed, omdat er vanuit ‘atheist apologetics’ (zijn woorden) nog wel eens gezegd wordt dat Darwin vanwege zijn wetenschappelijke bevindingen van zijn geloof afviel.
Hoewel ik geen Darwin-specialist ben, lijkt mij dat de verklaring complexer is dan ‘evolutie of Annie’. Je proeft bij Darwin een afkeer van de wreedheid van de natuur (wat wellicht weer te verklaren is door zijn ‘Paley-verleden’) en dan komt de dood van een geliefde extra hard aan. Ik denk dat wetenschap, geloofshouding en omstandigheden samen de oorzaak waren.
Apologetisch is Darwins geloofsafval voor niemand bruikbaar. Maar ik vermoed dat McGrath het daar ook mee eens zou zijn. Hij sprak die avond met name tegen de populair-wetenschappelijke opvattingen rond evolutie, zoals die door types als Dawkins wordt uitgedragen, en waar Franjo Weissing (de hoogleraar theoretische biologie die de laatste vraag mocht stellen) van vindt dat ze niet representatief zijn voor de mainstream van evolutiebiologie. Maar die wel keer op keer in de media worden herhaald.
Kijk, hebben die journalisten het weer gedaan! Onbetrouwbaar volk…
René,
Ik doe niet mee aan “Ik denk dat McGrath etc., want juist hijzelf stelde afstand te nemen van het het publieke pers-niveau. Iets waar hij zich vervolgens en per opening over Darwin gelijk al -waar ik gelijk over viel-, niet aan hield.
Voor een propere, schoongeboende discussie vind ik het juist erg belangrijk om wetenschap, geloofshouding en omstandigheden ook eens uit elkaar te rafelen op hun onderscheiden aspecten. Op zo een formaat inleiding had ik McGrath ingeschat.
Dat je Franjo Weissing zijn opnmerking aanhaalt loopt vermakelijk samen met mijn notitie daarover:
“Weissing denkt toch niet dat McGrath gelijk heeft met het etaleren van zo een onkunde bij Dennett & Dawkins ?- Wat springt McGrath daar toch overgretig op in ?”.
Overigens herinner ik me dat Weissing bij jouw boekpresentatie met niet-biologische argumenten voor je in de bres sprong toen ik jou gebruikte als representant voor mijn “reli-razor”.
Het onderscheid tussen religieus en spiriteel geloven dat McGrath maakte als dat tussen georganiseerd en individueel, die onthoud ik een tijdje.
Roeland
Wanneer je alleen maar de exacte mening van McGrath wilt horen, moet je hier niet discussiëren, want ik kan evenmin in zijn hoofd kijken als jij. Een beetje meer ontspannen houding zou niet verkeerd zijn. Dan kan je verschillende argumenten eens op je in laten werken, in plaats van alleen maar zoeken naar de exacte antwoorden op die enkele exacte vraag die je hebt.
En begin je nu Weissing ook al te wantrouwen? Jazeker, volgens mij (sorry, nauwkeuriger kan ik het niet voor je maken, maar zijn e-mail adres is te vinden op de site van de RU Groningen) is Weissing inderdaad kritisch over Dawkins. En over nog wat andere populair-wetenschappelijke praat rondom evolutie. Ik hoop dit najaar (rond de 150e verjaardag van de Origin) een artikel te maken met Weissing en nog enkele andere evolutiedeskundigen van de universiteit, over de vraag waar de grote vragen nu liggen, en welke populaire misvattingen er bestaan over evolutie.
Ik vond de opmerking van Weissing werkelijk uitstekend! Ik heb al veel biologen gehoord die hetzelfde standpunt huldigen (“Dawkins heeft zijn expertise aan de wilgen gehangen, toen hij die leerstoel wetenschapspopularisatie in Oxford aannam” en varianten hierop), maar het wordt helaas zelden hardop gezegd en het is vrijwel afwezig in de media. (McGrath zei dit laatste ook al.) Wat mij betreft waren dit opmerkingen die op Youtube mogen.
Het wil uiteraard niet zeggen dat Dawkins volstrekte onzin verkondigt, maar wel dat hij niet de semi-god is waarvoor veel atheïsten hem houden. Opmerkingen zoals die van Weissing werken verfrissend en relativerend. Juist atheïsten die zichzelf voorstaan op hun kritische en nadenkende houding, zouden dit soort opmerkingen serieus moeten nemen en niet te gauw wegwuiven.
Overigens was het een leuke avond, hoewel ik me mateloos erger aan de wijze waarop McGrath veel woorden gebruikt om uiteindelijk helemaal niets te zeggen. Hij neemt vrijwel nergens echt stelling. Ik merk dat hij dat in zijn boeken ook doet. Het is ongelooflijk moeilijk om de vinger achter zijn precieze positie te krijgen.
Rene,
Wantrouwen ? Daar gaat het niet over.
Het is alleen dat ik op dat moment niet kon overzien of wat McGrath over Dawkins/Dennett vertelt klopt.
Alledrie leven ze nog, reageren frekwent op elkaar en dan is het precies aanhalen van dat reageren op elkaar te verkiezen boven wat tamelijk onbenoemde algemeenheden debiteren en beaamd zien.
Voor de rest bracht McGrath voor mij geen nieuwe gezichtspunten naar voren die ik apart zou moeten laten inwerken, maar dat kan jij niet weten.
Gelukkig heeft Taede ook genoten van McGrath zijn kennelijk opvallende presentatietechniek.
Roeland
Nog even nalopend op MEMES kwam ik een heel aardig debat tussen Susan Blackmore & Alister McGrath tegen.
Veel levendiger en ook steviger; tot en met de vragen-beantwoording.
++++++
Susan Blackmore vs Alister McGrath
on
“IS GOD a DELUSION” &
“IS BELIEVE A DANGEROUS THING”
http://cdn.cloudfiles.mosso.com/c114612/audio/2008/sueblackmore_alistermcgrath.mp3
Met tegenover McGrath de juiste persoon voor zijn aanval op “MEMES”.
++++++++++
Roeland