Ik heb op deze site al een paar tweets van Richard Dawkins besproken. Vandaag is er in de blogosfeer een behoorlijke ophef ontstaan over een nieuwe tweet van Dawkins. Daarin wijst hij erop dat de hele moslimgemeenschap minder Nobelprijzen heeft gewonnen dan de fellows van Trinity College, Cambridge.
En hij heeft iets aardigs gezegd over Fitna, de film van Geert Wilders (onder het voorbehoud dat Wilders geen racist en provocateur is, want dan trekt hij het in).
Dit leverde vandaag een paar reacties op. De eerste die ik zag is van Taede Smedes, die onder meer de ‘irrationeel dus religieus’ tweet bespreekt die ook op deze site is genoemd. Smedes vraagt zich af ‘Has Dawkins lost it?’.
Daarnaast een reactie op de anti-moslim tweet van Owen Jones in The Independent. Jones is een geboren en getogen atheïst maar distantieert zich van Dawkins, die toch jarenlang het icoon van het atheïsme was. De kritiek is niet mals: ‘Dawkins dresses up bigotry as non-belief – he cannot be left to represent atheists’, zo staat het boven zijn stuk.
En in New Statesman een vergelijkbare uithaal naar de oude meester, van Martin Robbins. Zijn kop is al even helder: ‘Atheism is maturing, and it will leave Richard Dawkins behind’.
Binnenkort verschijnt de autobiografie van Dawkins. Ik ben erg benieuwd hoe hij daarin zijn eigen ontwikkeling beschrijft.
Voor zover ik de beschrijvingen op Amazon.com heb kunnen lezen, gaat zijn autobiografie vooral over zijn ontwikkeling tot wetenschapper en dat betekent tot aan zijn boek “The Selfish Gene”. Het lijkt erop dat zijn atheïsme buiten beschouwing blijft. Dat zou wel erg teleurstellend zijn. We wachten dus af.
Nog even doordenkend over de ‘verzuring’ van Dawkins viel mij ineens op dat hij dezelfde fout maakt die menig kerkgenootschap teistert: jezelf definiëren op basis van waar je tegen bent.
Dawkins zet zich voortdurend af tegen gelovigen, terwijl hij claimt voor de rede te zijn. Daardoor vervalt hij in zwart/wit denken. Als gezegd, menig kerkgenootschap doet hetzelfde. Tegen abortus, homo’s en evolutie. Het boeiende is dat paus Franciscus juist benadrukt waar de kerk voor is. Misschien moet Dawkins gewoon een keer op audiëntie in Rome ;).
Het is vaak slechts een kwestie van woordkeus of iemand voor (positief) of tegen (negatief) is. Dawkins is tegen vermenging van kerk en staat, en voor scheiding van kerk en staat. De paus is voor het gezin, en tegen geboortebeperking. De Amerikaanse anti-abortus beweging noemt zichzelf ‘pro life’.
Vooral politici in zwaar weer maken dankbaar gebruik van die techniek. ‘Spinnen’ heet dat in nieuw-Nederlands. Het is nu dus kennelijk ook tot het Vaticaan doorgedrongen. Dawkins is ‘zuur’ en de paus is zoet? Je kan het zo omdraaien.
Het gaat even verder dan ‘spin’, Ludo. Het is de achterliggende houding. Dawkins is tegen religie, dus alles wat religie doet is slecht, alles waar het voor staat is slecht (tenzij je het kunt herleiden op de Verlichting).
Daarmee doet hij niet alleen religie, maar vooral zichzelf tekort. De ‘wetenschappelijke’ houding is kijken naar de feiten. En die zijn veel minder zwart/wit dan Dawkins ze presenteert.
Los van de door Dawkins gekozen toon ligt er wellicht een massieve basis onder het punt dat hij maakt ten aanzien van de kennis- en ontwikkelingsachterstand die waar te nemen valt in moslimlanden. Op de gekozen toon kun je kritiek hebben, het maakt wel iets los dat misschien te lang vast is blijven zitten.
Een voorbeeld:
http://dawn.com/news/1035350
Het wordt wat mij betreft interessant vanaf: “Sadly, we are just not prepared to face reality.”
@René,
Als Dawkins iets niet doet dan is het wel ‘spinnen’; wat je ook van hem vindt, hij is geen mooiprater. Het ging mij om de paus, die volgens jou benadrukt waar de kerk vóór is: ik vermoed (want ik kan natuurlijk niet in de roomse keuken kijken), dat er met de laatste wisseling van de Stoel bewust ingezet is op een charme-offensief. Een ‘zure’ paus lag gezien de recente onthullingen van grootschalig sexueel misbruik door RK geestelijken niet voor de hand.
@Ludo, ik suggereer nergens dat Dawkins aan ‘spin’ doet, ik stel dat hij zijn standpunt vooral verwoord door zich af te zetten waar hij tegen is. Dat is een niet zo vruchtbare weg, concludeer ik op basis van (hand in eigen boezem) de recente geschiedenis van diverse kerkgenootschappen.
@Rob, dat punt is er absoluut, maar de kwestie is wel iets complexer dan alleen ‘geloof vs religie’. De tribale cultuur speelt zeker ook mee, net als de manipulaties van de wereldpolitiek.
En voor alle duidelijkheid: hierboven citeer ik enkele atheïsten die kritiek hebben op de toon van Dawkins. Mijn opmerking in het commentaar onder de blog was een gedachte om te verklaren waarom Dawkins blijkbaar ook zijn eigen natuurlijke achterban begint te irriteren. En als iemand die zich al jaren ergert aan de uitingen van geloofsgenoten meen ik een parallel te zien.
@René,
Misschien is hier de verwarring: jij zei “Het gaat even verder dan ‘spin’,”. Dat begreep ik niet: er is bij D uiteraard geen sprake van spin, alles is recht voor de raap, daar is vriend en vijand het wel over eens. Het ging mij om de paus, zoals ik in de vorige post zei. Aan diens mooipraterij moet D vooral geen voorbeeld (als in op audiëntie gaan, nb ik zag je smiley) nemen.
Het kan overigens wel degelijk vruchtbaar zijn om te benadrukken waar je tegen bent. De RK kerk is, vanuit mijn buitenperspectief uiteraard, beter beschreven door wat zij verbiedt dan door wat zij voorstaat of toestaat. En persoonlijk: als ik iemands smaak wil kennen dan wil ik vooral weten wat hij/zij lelijk vindt, dan heb je veel sneller een beeld.
Op het boek van Tom Holland (In the Shadow of the Sword) is ook zo heftig gereageerd in bepaalde hoek, zoals was te verwachten. Er mag niets gezegd worden, wat op zich wel weer genoeg duidelijk maakt. Ook Taede is opvallend stil over dat boek. Waarom Dawkins die tweet rondstuurt weet ik ook niet, maar wat er in staat is niet bepaald een nieuw inzicht. Uit Afrika komt ook niet veel wetenschap, mag dat soms ook niet gezegd worden?
@Martin
Ik heb de vertaling van ‘In the Shadow of the Sword’, ‘Het Vierde Beest’, gelezen.
Dat is een heel interessant en informatief boek over het einde van de oudheid en het ontstaan van de islam in een machtsvacuum tussen Constantinopel en de Perzen, na de pest en te dure oorlog. Het is me volledig onduidelijk wat er controversieel aan dit boek zou zijn.
Gerdien, zie b.v. het antwoord van Holland op een criticus: http://www.theguardian.com/books/2012/may/07/tom-holland-responds-glen-bowersock
“Many scholars would now agree that the origins of the Qur’an are obscure, so why does Glen Bowersock’s review of my book suggest it is reprehensible to bring this to light?”. Tsja, waarom zou dat niet gezegd mogen worden?
@Martin
Mulder & Milo, ‘De omstreden bronnen van de Islam’, 2009, gaat verder dan Holland over de Islam, maar geeft minder context en is minder goed geschreven. Het is juist de context die zo interessant is bij Holland. In het machtsvacuum dat Constantinopel en Perzie lieten vallen, zagen Arabieren de kans een rijk te stichten. Bij een rijk hoort een staatsgodsdienst, zie Constantinopel en Perzie, en de Omayyaden hadden keuze genoeg uit de heel diverse monotheistishe stromingen van die tijd. Dat de Islam begon als staatsgodsdienst geeft een duidelijker idee van de verhouding tussen moskee en staat.
Overigens, de reviews van Holland zijn gemengd:http://www.theguardian.com/books/2012/may/04/in-shadow-of-sword-tom-holland
http://www.theguardian.com/books/2012/apr/05/shadow-sword-islam-tom-holland-review
In de review van Sattin: “The idea of borrowing is untroubling in architecture – we expect to see continuity and evolution in buildings. But the idea that religions evolve out of one another is more disturbing. Christians have choked on the notion that many of their rituals were borrowed from pagan rites. And heaven help the historian who dares to suggest that Islam might be a product of earlier religions and not, as the faithful insist, a revelation direct from God. Tom Holland has done exactly this in his brilliantly provocative new book – and we must hope that heaven is smiling on him now.”
Een paar jaar geleden ging Neil deGrasse Tyson Dawkins al voor met het argument van de relatief zeer weinige islamitische Nobelprijswinnaars (alleen vergeleek hij niet met Trinity College fellows maar met joodse Nobelprijswinnaars). http://www.youtube.com/watch?v=6oxTMUTOz0w
Ik kan me niet herinneren dat daar toen een storm van kritiek op kwam, of dat hem ‘bigotry’ werd verweten. Maar dat kan ook komen doordat deGrasse Tyson veel vriendelijker, spontaner en enthousiaster overkomt dan Dawkins. Op zo iemand kan je toch niet boos worden… Hij deed overgens een poging tot een historische verklaring, en weet de achterstand van de moslimlanden aan oa de invloed van ene imam Hamid al-Ghazali eind 11e eeuw. Maar hij is natuurlijk geen historicus.