De vorige bijlage op dit blog was een recensie van ‘Vaccin vrij’, een boek waarin de auteur wil aantonen dat vaccins niet werken en bovendien gevaarlijk zijn. Ik beloofde een link te leggen met het ‘geloof en wetenschap’ debat, het hoofdthema van dit blog. En hier gaat-ie dan!
De lezing van Vaccin Vrij deed mij sterk denken aan eerdere ervaringen die ik had bij het lezen van boeken als ‘Hoe bestaat het’ en andere creationistische literatuur. Er lijkt een soort gemene deler te zijn, veroorzaakt door het anti-wetenschappelijke karakter van beide typen boeken.
Het eerste is natuurlijk dat ze de wetenschappelijke consensus bestrijden. Creationisten noch anti-vaccers (is dat een woord?) zullen ook direct zeggen dat ze niet tegen de wetenschap zijn, maar tegen een ontsporing van de wetenschap. Maar in beide velden ontstaat een merkwaardige mengelmoes van wetenschappelijke claims en extreem relativisme.
Zo presenteert Door Franken allerlei ‘harde cijfers’ die moeten aantonen dat vaccins niet werken. Daarnaast constateert zij dat er geen harde onderbouwing is van de werkzaamheid. Maar wanneer het gaat om de aanpak die zij voorstaat, ontbreken cijfers ten ene male. Sterker nog, ze claimt dat ‘ontstoren’ van vaccins goed werkt, zonder duidelijk te maken wat dit precies is.
Ik heb flink moeten googelen om een idee te krijgen. Het schijnt dat er met bio impedantie verstoringen worden gemeten, die dan worden hersteld door zeer verdunde oplossingen van het verstorende middel (dus het vaccin) te geven, dus een homeopathische aanpak. Als bewijs dat deze aanpak werkt, produceert de auteur alleen ‘getuigenissen’ van ouders wier kinderen na ontstoring weer helemaal gezond zijn.
Een vergelijkbare aanpak zie je bij het creationisme: de claim dat evolutie niet klopt wordt vaak ondersteund door citaten uit wetenschappelijke artikelen. Er is bovendien ‘geen direct bewijs’ want ‘niemand was erbij’. Vervolgens komen er allerlei claims over alternatieve theorieën die vaak a) slecht beschreven zijn en b) doorgaans niet of nauwelijks door collega’s getoetst zijn.
Consensus
De wetenschappelijke consensus tussen duizenden professionele onderzoekers wordt dus aan de kant geschoven onder verwijzing naar het idee van een enkeling. Het is dezelfde aanpak die milieuorganisaties soms laten zien: tegenover een hele stapel rapporten één enkel kritisch stuk leggen en dan zeggen dat er geen consensus is.
In Vaccin Vrij wordt Rudolf Steiner op het schild gehesen, terwijl alle vaccinonderzoekers worden afgeserveerd. Op vergelijkbare manier hangen sommige jonge aarde creationisten aan de lippen van Barry Setterfield en negeren ze de enorme stapel literatuur die zijn werk tegenspreekt.
Wat mij ook opviel is de neiging tot ‘quote mining’, het presenteren van uit hun verband getrokken citaten. Ik kwam afgelopen week weer een juweeltje tegen op Refoweb:
Ook moet ik denken aan de uitspraak van Sir Arthur Keith, die zei:
Evolution is unproved and unprovable we believe it only because the only alternative is special creation and that is unthinkable.
Deze meneer geeft het gewoon toe.
Even googelen levert al snel op dat dit citaat niet te traceren is naar een originele bron. Het is een ‘meme’ die al lang rondgaat en door creationisten klakkeloos wordt overgetikt, terwijl zowel Wikipedia als Talk.Origins laten zien dat ze niet zijn terug te vinden.
Negende gebod
Het ‘Quote mine project’ van Talk.Origins legt voor mij overigens een van de meest gênante uitwassen van het christendom bloot. De site laat zien waar sommige veel gebruikte citaten vandaan komen en toont doorgaans aan dat (als het bona fide citaten zijn) de context totaal anders is dan de gebruikers willen doen voorkomen. Vandaar dat ik dit soort citaten altijd even door google haal. Dit soort quote mines zijn toch echt in strijd met het negende gebod, dat het afleggen van een ‘vals getuigenis’ verbiedt.
Datzelfde heb ik gedaan bij Vaccin Vrij. Op pagina 16 staat dit citaat van het RIVM: ‘Elk jaar krijgt het RIVM vijf tot tien meldingen binnen van kinderen die zijn overleden na vaccinatie.’ Dat is nogal wat. Maar wie deze zin intikt in google komt er al snel achter dat de context een beetje anders is:
Elk jaar krijgt het RIVM 5 tot 10 meldingen van kinderen die zijn overleden na een vaccinatie. De meldingen worden altijd goed onderzocht op een oorzakelijk verband met vaccinatie. Met de melding van de drie kinderen is het aantal meldingen van overlijden na vaccinatie dit jaar niet hoger dan voorgaande jaren. De partij pneumokokkenvaccin is uit voorzorg ‘on hold’ gezet, omdat in dit geval drie in een korte tijd na elkaar overleden.
Kortom, er komen meldingen binnen, maar doorgaans, zoals in dit geval, blijkt zo’n melding uiteindelijk geen oorzakelijk verband te hebben met de vaccinatie. Dat liet Door Franken dus weg.
Samenzwering
Nog een overeenkomst: een Grote Samenzwering. In Vaccin Vrij spannen farmaceutische industrie en overheid samen om de waarheid onder de tafel te houden. Creationisten stellen dat atheïstische wetenschappers een alternatief voor de schepping nodig hebben en daarom zo hangen aan evolutiewetenschap.
Hoe zo’n enorme samenzwering kan blijven bestaan zonder dat dit duidelijk wordt, is een raadsel. Natuurlijk, de farmaceutische industrie heeft invloed. Onderzoeken die gefinancierd worden door de industrie geven vaker een positief resultaat dan onderzoeken met neutrale financiering. Maar doorgaans gaat het om nuances. Een hele tak van wetenschap (vaccins) draaiende houden op een leugen, dat lukt echt niet.
Idem met de ideologisch gedreven evolutiewetenschap. Ja, er zat en zit bij sommigen ideologie achter. Maar bij heel veel wetenschappers is dat niet het geval. Bovendien, de geschiedenis leert dat ideologisch gedreven concepten het uiteindelijk niet halen.
Foute interpretaties
En ten slotte: beide kampen vergroten details buitenproportioneel uit. Ja, er gaat af en toe iets mis met vaccins, ja er zijn soms schimmige banden tussen beoordelaars en producenten. En ja, er zijn takken van wetenschap waarin evolutie tot voorbij het redelijke wordt opgerekt (bijvoorbeeld in de evolutionaire psychologie) en ja, er zijn in het verleden foute interpretaties gemaakt (de term ‘junk-DNA’ bleek ietwat voorbarig).
Maar in beide gevallen zijn het fouten die de kern van de zaak (goede vaccins werken en evolutie heeft plaatsgevonden) niet aantasten. Kritisch zijn is prima, maar het kind met het badwater weggooien niet.
Zowel anti-vaccers als anti-evolutionisten doen m.i. aan pseudowetenschap. De manier waarop zich dit uit vertoont overeenkomsten, die je ook weer terugziet bij ‘climate change denial’. De vraag is wat mij betreft wat hieruit valt te concluderen voor bijvoorbeeld de wetenschapscommunicatie. Een antwoord daarop heb ik helaas nog niet!
Goed dat zulke publicaties kritisch worden besproken in dit artikel. Klein kritiekpuntje is het verwarrende gebruik van de term “anti-evolutionisten”.
Voor de wetenschapscommunicatie is het misschien belangrijk om veel concreter in te gaan op onderbuikgevoelens en vanuit de standpunten die maatschappijbreed te vinden zijn een brug te slaan naar de wetenschap, ipv andersom.
@Kees, de term is ter plekke bedacht, maar wat is er verwarrend aan?
En vergeet de ufo-gelovers niet. Die vertonen al deze kenmerken ook.
Het lijkt inderdaad wel of het een syndroom is, waarbij alleen het ideologische thema kan variëren.
Nog een overeenkomst: Dunning-Kruger. http://en.wikipedia.org/wiki/Dunning%E2%80%93Kruger_effect
@ René, bij nader inzien heb ik de term verkeerd geïnterpreteerd. Ik dacht dat je met evolutionist een aanhanger van evolutionisme (ideologie) bedoelde, maar het wordt gewoon gezien als een aanhanger van de evolutietheorie.
Dat citaat dat zou zijn van Sir Arthur Keith werd in 1982 al opgevoerd door Ouweneel, in een discussie in Trouw. Er is een boekje van de verzameling artikelen in Trouw, uit 1983.
Sir Arthur Keith is in 1955 gestorven …
Sommige van de gemijnde citaten hebben een enorme baard.
@ Gerdien,
“Er is een boekje van de verzameling artikelen in Trouw, uit 1983.”
Weet je ook de titel?
“Creationisme of evolutie”
ISBN 90-70675-09-9
Rene
Of het nu om zaken als geloof en wetenschap , volksgezondheid , milieu etc gaat , waar het m.i om draait is dat op een gegeven moment onder een deel van de bevolking onrust, bezorgdheid en boosheid ontstaat wegens vergaande uitspraken , overdreven claims , doofpotten etc vanuit wetenschap en/of industrie.
Dit maakt dat er een protestbeweging ontstaat.
Die bewegingen hebben (in eerste instantie) niet de bedoeling om een alternatief voor wetenschap of industrie te worden.
Men wil alleen eerlijk geinformeerd worden , of dat de industrie maatregelen neemt tegen vermeende risico’s of dat wetenschappers hun visie op het leven niet opdringen vanuit hun wetenschappelijke authoriteit .
Aangezien bedrijven veelal winst als primair oogmerk hebben is niet zelden gebleken dat dat wantrouwen bij protestbewegingen een zekere grond had.
En dit is een groot goed , dat gewoon valt onder vrijheid van meningsuiting!
Dat het neveneffect is dat er ook nogal discutabele ideeen naar voren gebracht kunnen worden zoals de geneeskrachtige werking van stenen , het nut van ingestraald water , astrologie etc doet aan het goede principe niets af.
Het is duidelijk dat een protestbeweging niet/nooit dezelfde kennis heeft als “de wetenschap” of industrie ,en daar ook niet mee vergeleken moet worden. Maar ik vermoed dat protestbewegingen desalniettemin een heel nuttige functie vervullen.
@Andre
“Dat het neveneffect is dat er ook nogal discutabele ideeen naar voren gebracht kunnen worden zoals de geneeskrachtige werking van stenen , het nut van ingestraald water , astrologie etc doet aan het goede principe niets af.”
Het neveneffect is niet ideeen over magische stenen en astrologie etc, maar dode kinderen.
“Het is duidelijk dat een protestbeweging niet/nooit dezelfde kennis heeft als “de wetenschap” of industrie ,en daar ook niet mee vergeleken moet worden.”
En daarom weten ze niet waar ze over praten. Maar vergeleken worden met “de wetenschap”, op voet van gelijkwaardigheid, is juist waar ze op uit zijn. Net als creationisten.
@Andre, veel protestbewegingen, of het nu Answers in Genesis of Greenpeace is, zijn zelf ook bedrijven geworden, met gevestigde belangen.
Het probleem van een beweging als de kritische prikkers is dat ze niet zozeer kritisch zijn, als wel een totaal andere mening hebben. ‘Het voelt niet goed’ is het uitgangspunt, en daar verzamelt men ‘bewijs’ bij.
Idem het clubs als AiG: eerst is er een Bijbelvisie, daaruit volgen conclusies over bijvoorbeeld de schepping, en vervolgens wordt daar het bewijs bij gezocht.
Wetenschap kent dat gevaar ook, maar er is minder principieel verzet tegen verandering. Al zal een farma bedrijf wel graag willen dat de nieuwe pil slaagt.
@Ludo, dat de protestgroepen ‘niet weten waar ze over praten’ is deels waar. Maar wat is de oplossing? Een ‘argument from authority’, geloof de wetenschap maar? Dat werkt niet. Het wantrouwen neem je bovendien niet weg met meer informatie.
@René,
Wat zijn de ‘gevestigde belangen’ van Greenpeace?
@Ludo, voor een flink aantal mensen is het hun baan. Voor anderen een ‘way of life’. Alle organisaties hebben de neiging hun voortbestaan tot doel te maken.
@René,
“Een ‘argument from authority’, geloof de wetenschap maar? Dat werkt niet. Het wantrouwen neem je bovendien niet weg met meer informatie.”
Als het wantrouwen er eenmaal is dan lijkt er inderdaad geen redden meer aan, net als bij ufo-doofpotgelovers en klimaat’sceptici’. Dan staan de hakken al in het zand.
Informatie verschaffen voordat het mis gaat zou wellicht wel zinvol zijn, bijvoorbeeld door de technische kant ervan te behandelen op school, ook bij de kinderen zonder beta richting. Dan is de wetenschap niet meer die ‘zij’ die gewantrouwd moeten worden, maar wordt het een beetje ‘wij’.
@Ludo, ik snap je redenering, maar die gaat uit van het ‘deficit model’, en voor zover ik weet laat onderzoek zien dat zo’n model niet werkt.
Alleen informatie geven is niet voldoende. De crux zit ‘m in het winnen van vertrouwen.
@René,
Het deficit model uit jouw link lijkt vooral te gaan over het (niet) veranderen van opvatting als gevolg van meer informatie, nadat de opvatting eenmaal postgevat heeft. Dan is het inderdaad naief om van ‘blank slates’ te spreken, die je naar believen dmv informatie kan beinvloeden.
Bij kinderen ligt dat anders. Als het technische begrip voorafgaat aan een ideologie die er mee in strijd is, dan krijgt die ideologie minder kans. (Daar zullen vast wel statistieken over bestaan maar ik ken ze niet: correlatie opleidingsniveau en complotdenken.)
@Ludo, maar dan zie je het kind toch nog steeds als een ‘blank slate’ zonder context. Kinderen krijgen ook uit andere contexten dan de school informatie. De enige manier die je dan nog kunt inzetten is een ‘staatsideologie’ vaststellen om zo de invloed uit de omgeving te verminderen.
Dat lijkt me ongewenst.
Kortom, de enige manier die overblijft is relatie opbouwen, vertrouwen winnen en binnen die context het gesprek aangaan.
Wat niet wegneemt dat ik helemaal voor meer bèta-gericht onderwijs op de basisschool ben.
René,
Nooit verwacht dat je nog eens in mijn interessehoek terecht zou komen!
Kwakzalversapparaten en ideeën berusten vaak op het bovenmatig vereenvoudigen van complexe zaken. Dat zou je gelijk kunnen trekken met oververeenvoudigde evolutie-opvattingen. Een gemene noemer lijkt een onderliggende idee te zijn dat als je je maar aan de voorschriften van de kwakzalver houdt je vanzelf nooit ziek zult worden.
Tenzij je uiteraard te laat bij de kwak bent gekomen.
De bio-impedantie die je aanhaalt behelst het dóórmeten van het lichaam op zogenaamde wisselstroomweerstanden met verschillende frequenties. De uitslag zou bepalend zijn voor de juiste en foute frequenties waarop verschillende organen en andere lijfelijkheden zouden functioneren.
Het “ontstoren” slaat daarbij op het met tegenfrequenties corrigeren naar de gezonde frekwenties.
Het zal je niet verbazen dat dat verschillende fabrikanten van Rare Apparaten verschillende frekwenties hanteren of zelfs terugvallen op de zg Schumannresonanties.
Vertrouwen wekken is een van de krachtigste verkoopmethoden van kwakzalvers.
Zie mijn database met Rare Apparaten:
http://skepp.be/rare-apparaten/alfabetisch
met daarbinnen bijvoorbeeld:
http://skepp.be/nl/apparatuur/mora
met onderaan een schema van de ontstoringstechniek.
Roeland
Deze link
http://skepp.be/nl/rare-apparaten/alfabetisch/full#-
geeft je gelijk de ruim 700 kwakzalversapparaten en -produkcten.
R.
Roeland
Erg grappig al die apparaten , maar zo begon medische wetenschap vaak ook
In het Teyler museum in Haarlem hebben ze een tentoonstelling gewijd aan medische apparaten vanaf eind 1800 tot 1930 of zo.
Dat was toen reguliere wetenschap , maar vaak vermoedelijk niet veel beter dan de door jou aangehaalde spullen.
Roeland
Oeps vergeten…. het gaat bij Teyler om electrische apparaten
In mijn jaren op de Nierafdeling van het Academisch Ziekenhuis Utrecht werd impedantiemeting getest als een manier om te bepalen of patiënten vocht vasthielden. Volgens mij is dat nooit echt doorgebroken.
@Roeland, het ‘ontstoren’ dat ik kon vinden was een homeopatische techniek, waarbij een sterk verdunde vaccinatievloeistof werd gebruikt.
@René,
Evolutie wordt ook op school onderwezen en is controversieel, toch zou je dat geen ‘staatsideologie’ noemen (hoewel sommige creationisten dat wel zullen doen).
Een kind uit een creationistisch nest zal eerder evolutie accepteren wanneer het naar een school gaat waar het in de biologieles behandeld wordt dan wanneer het naar een starre bijbelschool gaat (al zal ook dan de religieuze doctrine van de ouders het toch nog vaak winnen van de informatie). Waarom zou dat met informatie over ziekte anders zijn?
En van creationisme ga je niet dood. Van niet-vaccineren ga je soms wel dood. Als je mazelen krijgt een kleine kans, als je pokken krijgt een grote kans. Het pokkenvirus is dankzij vaccinatieprogramma’s uit de wereld. Als een beetje ‘staatsideologie’ bij zoiets kan helpen dan moet dat maar. (Ik ben trouwens wel benieuwd hoe Door Franken de geschiedenis van de pokken ziet. Zou zij bestrijden dat het virus in de vorige eeuw door grootschalige vaccinatie is uitgeroeid? Zo ja, hoe verklaart ze dan het verdwijnen van het virus?)
@Roeland,
Er ontbreekt nog een Raar Apparaat aan je collectie: de iPhone. (Nou ja, het wordt pas een Raar Apparaat als je er een Rare App op zet: https://itunes.apple.com/us/app/ghost-hunter-m2/id398120588?mt=8 )
@Allen,
Omdat ik hier geen anti-kwak-dependance wil starten houd ik het bij mijn onderstaande reactie.
Tenzij je nog vragen hebt waar ik toevallig de bijpassende antwoorden in mijn archief klaar heb liggen.
@Ludo,
Uiteraard kan je alle mogelijke rarigheden met een iPHONE nog sneller in de handel krijgen. De tijd van electronische Haarlemmer Olie is nú.
@André,
Zeker, maar die gelijkenis helpt je niet bij het onderscheiden van wel & niet betrouwbare kennis.
@René
1) Impedantie
Je kennis klopt nog steeds.
Het maken van onderscheid op basis van een impedantiemeting is van nut bij het dieet-begeleiden van mensen met over-/ondergewicht en uiteraard bij het begeleiden van sporters van allerlei aard die niet genoeg kunnen nalopen om te weten of ze wel in conditie zijn.
Doe een i’netsearch op “impedantie organen” en je bent bij, of raadpleeg mijn RarapBase:
http://skepp.be/nl/apparatuur/bia-bio-impedantie-analyse
2) De Homeo-vaccinatie & ontstoring.
Besef dat het altijd gaat over immaterieel/boven-/buitennatuurlijk beïnvloeden!
Waar je het normaliter hebt over verdunnen heeft de homeopaat het over potentiëren; dwz bekrachtigen van het onstoffelijke.
Wat ik eerder schreef klopt daarom nog steeds en zie je daarom ook in andere kwakzalverijen terug:
http://skepp.be/nl/apparatuur/energetisch
http://skepp.be/nl/algemene-info/hbf-human-body-field
Dat er iemand is die onderscheid maakt tussen een homeopathische profylaxe of een ontstoren (teniet doen van ongewenste effecten) van een eerdere vaccinatie maakt mij niet zoveel uit, want de gebruikte middelen zijn door niemand van elkaar te onderscheiden. Dat heb je zo met onstoffelijke middelen. (potenties lager dan ~ 1:60.000 kunnen wel een materieel effect hebben.)
Zie hier een Personal Ontstoorder:
http://skepp.be/nl/apparatuur/personal-polarizer
Je oorspronkelijke inzet om naar aanleiding van “Vaccin Vrij” een vergelijk te maken met “Evolutievrees” ligt zo voor de hand dat ik mijn “Reli-razor van Ockham” moeiteloos gelijkschakel met de “Kwak-razor van Ockham”. (smile plse.)
Roeland
Nog even wat nazorg:
http://scepticsbook.com/2010/01/21/homeopathy-websites-prosecuted-for-false-advertising/
en de juridische vervolgstrijd:
http://homeopathyplus.com.au/category/legal-matters/
Roeland
Hier nog een studie naar de relatie tussen overtuigingen (politiek en religieus) en wetenschappelijke feiten.
Aangezien ik morgen op vakantie ga, zal ik hier niet over mee kunnen discussiëren.
Wees beleefd, dan lees ik jullie opmerkingen over dik twee weken wel weer!
René
Veel genoegen en gedenk McLuhan’s. “The medium is the message.”
Roeland