Het Reformatorisch Dagblad publiceerde onlangs een opinieartikel van dr. C.P. Polderman, econoom en historicus, onder de titel Wees niet bang voor de wetenschap; ze is maar voorlopig. Ik las het, was niet onder de indruk van de argumentatie en schreef een reactie. De opinieredactie van het RD reageerde dat deze materie nogal gevoelig ligt, en ze niet een hele discussie willen ‘oprakelen’. Daarom plaats ik mijn reactie maar even hier.
Op 15 november schreef dr. C.P. Polderman een opinieartikel in het Reformatorisch Dagblad, waarin hij de voorlopigheid van de wetenschap benadrukt. Hij stelt dat inzichten uit de geologie, biologie en natuurkunde aloude verklaringen over de schepping zouden vervangen. Vervolgens probeert hij via Karl Popper en C.S. Lewis aan te tonen dat we wetenschappelijke concepten zoals de oerknal en gemeenschappelijke afstamming van het leven op aarde via evolutie terzijde kunnen schuiven. Want wetenschap is “voorlopig”, en de tijd is dichtbij dat de evolutietheorie “zoals onvermijdelijk met wetenschappelijke theorieën, door nieuwe onderzoeksresultaten bijgesteld of verworpen zal moeten worden”.
Zwaartekrachttheorie
De onderbouwing van die boude stelling is nogal beperkt. Lewis is een denker die ik hoog heb zitten, maar hij is bepaald niet dé deskundige in natuurwetenschap. Daarnaast is zijn verhouding tot moderne wetenschap op z’n minst ambivalent. Zo stelt hij in een brief uit 1944: ‘Het is niet zo dat ik evolutie aanval of verdedig. Ik geloof dat de christelijke leer geloofd kan worden, zelfs als evolutie waar is.’ (C. S. Lewis on Creation and Evolution: The Acworth Letters, 1944-1960, in Perspectives on Science and Christian Faith 48, maart 1996; mijn vertaling).
Als gepromoveerd medisch bioloog weet ik dat wetenschappelijke ideeën altijd voorlopig zijn. Toch is het is niet zo dat de wetenschap voortdurend verandert. Neem de zwaartekrachttheorie. Die is door Newton geformuleerd en staat nog steeds als een huis. Maar Einstein bemerkte dat de theorie niet overal klopt: in bijzondere situaties (zoals in de buurt van zeer zware objecten) is ze onnauwkeurig, en is de relativiteitstheorie nodig. Newton is niet omvergeworpen, maar er is een laag aan zijn theorie toegevoegd.
Geloofwaardigheid van het christendom
Het is denkbaar dat zoiets met de evolutietheorie zal gebeuren. Sterker nog, sinds Darwin zijn theorie publiceerde zijn er al flink wat lagen aan toegevoegd. Maar de kern, de gemeenschappelijke afstamming van leven, is overeind gebleven. Die kern is goed omschreven en door allerlei observaties in heden en verleden bevestigd, zoals de studie van fossielen, DNA en verspreiding van soorten, in tegenstelling tot wat Polderman suggereert.
Maar heeft het gevolgen voor de geloofwaardigheid van het christendom als we erkennen dat evolutie de beste verklaring geeft voor het leven op aarde? Niet echt, er zijn in deze tijd bijvoorbeeld vele christen-wetenschappers die de verklaringen van geologie, biologie en natuurkunde onderschrijven zonder gevolgen voor hun godsgeloof.
Geen reden om bang te zijn
Christelijke studenten doen er goed aan om uitdagende stellingen goed te onderzoeken. Maar het helpt niet om daarbij te vervallen in wensdenken, bijvoorbeeld dat er geen onomstotelijk bewezen feiten zouden zijn die pleiten voor evolutie. Mijn ervaring is dat het prima mogelijk is om geloof en wetenschap samen te brengen. Er is inderdaad geen reden om bang te zijn voor de wetenschap, die uiteindelijk de schepping bestudeert en ons een prachtig zicht op die schepping biedt.
“De opinieredactie van het RD reageerde dat deze materie nogal gevoelig ligt, en ze niet een hele discussie willen ‘oprakelen’. ”
RD wil geen gevoelige kwestie oprakelen MAAR ZE ZIJN ER ZELF MEE BEGONNEN DOOR HET STUK TE PLAATSEN!
Een laffe reactie van het RD.
Rene, het is goed dat je deze zaak openbaar maakt.
Het is dezelfde laffe reactie van de redactie van een VU tijdschrift die jaren geleden een creationistische artikel plaatste en geen tegenartikel (van mij) wilde publiceren.
Polderman is historicus en econoom en benadert de vraag vanuit zijn expertise …. geschiedenis. Dat is weer eens wat anders dan verhalen over DNA en paleontologie.
Daarbij doet hij wel een paar uitspraken /verwachtingen die wat gewaagd zijn , maar het lijkt mij altijd goed om de geschiedenis voor ogen te houden.
Ik vind het helemaal niet verkeerd om je b.v af te vragen of macro evolutie nu sterker staat of misschien wel zwakker dan laten we zeggen 20 jaar geleden .
-Of het mechanisme natuurlijke selectie (met name in de vorm in de vorm van “survival of the fittest”) voldoende drive is voor evolutie. (ook hierbij in gedachte houdend allerlei waarnemingen zoals epigenetica en horizontale genoverdracht.)
-Of we aanzienlijk dichter bij een verklaring van spontaan ontstaan van leven zijn of juist niet .
-En het belangrijkste ivm het geloof: Is de evolutie van de mens nu sterker onderbouwd dan b.v 20 jaar geleden
-Minder belangrijk maar m.i wel interessant : Staat de big bang nu sterker of zwakker dan 20 jaar geleden
Ik denk NIET dat die vragen voluit positief beantwoord kunnen worden . In tegendeel!
Dat gemeenschappelijk afstamming nog steeds staat is inderdaad waar, maar dat is gezien zijn filosofische basis ook niet verwonderlijk. Het is uiterst ingewikkeld om te falsificeren (zoals Popper inderdaad ook al stelde)
Als er vandaag in een uithoek een Tiktaalik gevonden zou worden is dat wel nieuws maar geen enkel probleem voor de ET! Voor zover ik weet is geen enkel levend fossiel dat .
Als de fossielen van na het krijt een goed beeld geven dan zou je misschien wel kunnen zeggen dat als je 55 miljoen jaar geleden geleefd zou hebben dat er nauwelijks sprake is van geleidelijke evolutie . Plotseling een heleboel dieren die er daarvoor (tijdens de Dino’s ) niet waren . Een hele serie dieren leek in het geheel niet op wat we voor het K/T uitsterving
event zagen
Tot slot is zijn advies om niet bang te zijn voor de wetenschap en ET in het bijzonder , niet erg sterk onderbouwd. Al is zijn vermoeden dat degeneratie het altijd wint van evolutie m.i niet duidelijk onwaar.
Het “advies” van Polderman aan studenten die moeite hebben met ET: “Christelijke studenten doen er goed aan om de voorlopigheid van de wetenschap in het oog te houden en eerlijk wetenschappelijke theorieën te beoordelen op houdbaarheid en waarde-echtheid . ”
Ik zou niet weten hoe een student dat precies zou moeten doen.
Mijn persoonlijke insteek is dat je niet kijkt naar houdbaarheid maar naar de hoeveelheid bewijs die er is voor de hypothese dat b,v de mens (met zijn unieke set van heel ver ontwikkelde eigenschappen ) een gemeenschappelijke voorouder heeft met de mensapen . Of naar de hoeveelheid bewijs dat leven spontaan kan ontstaan.
Kortom of wetenschappelijk beweringen mbt tot met name op het gebied van ET dik of dun ijs is of zelfs vooral speculatie op extrapolatie.
En nee ik vind het argument van het verbod op “god vd gaten” in het algemeen helemaal niet overtuigend . (al mag het wel een waarschuwing zijn)
Ik heb de indruk Rene dat jij je wel erg bij het verhaal van je boek Sterrenstof blijft en er is echt in die 15 jaar wel wat gebeurd.
Dat heeft mogelijk ook wel te maken met de afwijzing van het RD
@André, mijn reactie is niet gekleurd door de ‘afwijzing’ van het RD, de tekst is een licht geredigeerde versie van de ingezonden brief die ik hen stuurde. Mijn reactie is wel gekleurd door de afwezigheid van steekhoudende argumenten.
Ik hoop later deze week nog even verder op je reactie in te gaan.
Andre, Renee, moeten biologen zich iets aantrekken van mensen die de ET beoordelen met maatstaven die zij zelf niet willen of kunnen toepassen op hun eigen god-theorie?
De dubbele moraal ten voeten uit.
Nog erger in dit geval: zij willen hun oordeel over de ET niet eens ter discussie stellen!
Dat doet me denken aan:
Rob Stadler (2016) ‘The Scientific Approach to Evolution: What They Didn’t Teach You in Biology’
die The 6 Criteria of High-Confidence Science and The 6 Criteria of Low-Confidence Science heeft opgesteld. Ra ra wat is daar de uitkomst van!?
Ik had ook een artikel opgestuurd naar het Reformatorisch Dagblad dat niet geplaatst kon worden: “Op dit moment hebben we dermate veel lopende discussie en bijbehorende kopij voor de opiniepagina dat we uw bijdrage helaas terzijde moeten leggen.”
Dan maar op mijn eigen blog https://leonvandenberg.wordpress.com/2024/12/13/mijn-reactie-op-een-opinieartikel-van-dr-polderman/
Beste Gert
Ik heb het gevoel dat het spookbeeld dat jij van creationisten of meer iha van gelovigen hebt, weinig met de werkelijkheid van doen heeft! Niemand dwingt biologen zich iets aan te trekken van creationistische denkbeelden en ze lijken me mans genoeg om hun eigen pad te kiezen.
Daarnaast heb je gelovigen in soorten en maten . Voor de meesten speelt de ET een heel bescheiden rol . Voor degene waar de ET wel een rol speelt bv leraren en vaak mensen met en natuur wetenschappelijke achtergrond is het standpunt vaak/meestal genuanceerd. En er zijn veel gelovigen die de bijbel echt wel kritisch lezen en niet bij voorbaat Genesis letterlijk nemen
Een tamelijk bekende cartoon geeft wel ongeveer aan hoe de strategisch verschillen liggen en dat in mijn ervaring 15 jaar geleden wel een beetje klopte.
https://www.cartoonstock.com/cartoon?searchID=EC298734
Maar zelfs dit is flink overtrokken.
Volgens veel evolutiebiologen is het namelijk zo dat we bij voorbaat menen te WETEN dat evolutie waar is (Evolution is true! ) . En dan hoeven we bv de fossielen etc alleen nog maar op zo een manier in een evolutionaire boom te zetten dat het zo goed mogelijk klopt.
Dat lijkt best wel wat op een orthodoxe gelovige aanpak!
Wel dat zeker weten mbt de ET daar ben ik persoonlijk veel minder zeker van.
En o.a min of meer op basis van de 6 criteria van Stadler
https://www.scientificevolution.com/scientific-approach-to-evolution (onderaan)
(kende ik overigens niet , dank voor de link , maar past wel aardig bij hoe ik erin sta)
Ja inderdaad met die criteria is de ET plotseling minder overtuigend, Maar welke van die criteria vind jij dan niet goed??
Er zijn nog wel meer criteria denk ik bv falsifieerbaarheid
Waar ik hierboven de nadruk op gelegd heb is dik en dun ijs in de wetenschap. Daarin ben ik niet alleen!
https://www.timeshighereducation.com/opinion/all-science-papers-must-state-how-confident-we-should-be-them
Let wel ik ben niet tegen onderzoek in het kader van de ET
Alleen wat betreft betrouwbare kennis betreft heeft de ET weinig overeenkomst met Natuurkunde .
https://ncse.ngo/gravity-its-only-theory
Of zo’n satire helpt weet ik niet, maar grappig is het wel. En met een serieuze ondertoon, want de overeenkomsten met de (soms bizarre) creationistische aanvallen op de evolutie theorie zijn nogal duidelijk.
Uiteraard staat de evolutie theorie net zo sterk als de zwaartekracht theorie (en beiden zijn nog niet ‘af’!), en dat geldt ook voor evolutie en zwaartekracht (de waargenomen feiten).
@André, dat ‘weten’ van de biologen is gestoeld op >150 jaar onderzoek en een enorme berg gegevens. Dat er af en toe nieuwe inzichten ontstaan betekent niet dat ET bagger is. Vandaar de vergelijking met de zwaartekrachttheorie in mijn bericht hierboven: Newton is niet ontkracht door Einstein.
Je opmerking ‘En dan hoeven we bv de fossielen etc alleen nog maar op zo een manier in een evolutionaire boom te zetten dat het zo goed mogelijk klopt.’ vind ik kwalijk (tenzij je concrete voorbeelden kunt geven dat biologen zo handelen). Hoewel het zeker gebeurt in de wetenschap zijn het doorgaans de creationisten die zich schuldig maken aan selectief gebruik van data.
Het zou ook mooi zijn wanneer je een feitelijke onderbouwing zou kunnen geven van je inschatting of ET en ‘Oerknal-kosmologie’ er nu sterker of minder sterk voor staan dan 20 jaar geleden.
Bij zo’n verhaal ‘alle wetenschap is voorlopig’ denk ik altijd ‘mooie smoes, dan ben je van een probleem af’.
Voor iemand die geschiedenis gestudeerd heeft is het geschiedenis stukje in dit artikel van Polderman ook nogal onwetend.
Deze Polderman is trouwens een vrij regelmatig scribent in het Reformatorisch Dagblad. Hij behoort tot de Gereformeerde Gemeente. De opinieredactie van het RefDag is kenneldijk bang voor tegenspraak van buiten de eigen kring.