Tijdens mijn bezoek aan de conferentie De waarde van de schepping voor wetenschapsbeoefening en ethiek kreeg ik een tasje met daarin onder mee het augustusnummer van WEET, het creationistische antwoord op de KIJK. Het verschil tussen kijken en weten is overigens interessant, maar daar ga ik nu maar niet op in.
Wel wil ik – kort- de inhoud van deze WEET eens beschrijven. Bij eerdere nummers viel mij al op dat het tijdschrift ‘gewone’ stukken over ‘gewone’ wetenschap combineert met creationistische bijdragen. Je weet dus niet precies wat je leest: iets dat bij de regulieren wetenschap hoort, of het standpunt van creationisten. Vanuit communicatie-perspectief een goede zet, overigens; de geloofwaardigheid van het blad verhoog je met ‘gewone’ wetenschap, zodat de creationistische verhalen overtuigender lijken.
Het tijdschrift opent met een dubbele fotopagina van een kerktoren die uit een stuwmeer oprijst. Een dorp is ooit opgeofferd voor dit meer. Een neutraal begin, maar wel met een boodschap, blijkt als je de pagina omslaat. Daar staat het redactioneel van Jan Rein de Wit, die stelt dat je allerlei antwoorden kunt bedenken op de vraag hoe de kerktoren daar terecht is gekomen. Zou het een kunstwerk zijn, of een ramp? Nee, uit het verslag weten we dat het een stuwmeer is. Zo hebben we ook het verslag van de schepping nodig (de Bijbel) om wat we daarin zien goed te begrijpen.
Zacht weefsel
Deze redenering gaat natuurlijk mank wanneer je even nadenkt. Wie het stuwmeer onderzoekt zal al snel de resten van een dorp op de bodem vinden, plus concluderen dat de dam door intelligent ontwerp is ontstaan. Oftwel: de reconstructie kan prima op basis van observatie worden gedaan!
De Wit komt verder nog met ‘zacht weefsel in dino-fossielen’, dat toch echt betekent dat die fossielen geen miljoenen jaren oud kunnen zijn. Wel, daarover is al heel veel gezegd, en het constant herhalen van het zacht weefsel verhaal maakt zijn conclusie nog niet aannemelijker.
We slaan weer om, en zien daar een stuk over een ‘onderwatermuseum’, met daaronder een bericht ‘Evolutie door verlies van genen?’ Dit gaat over een recente publicatie in Nature Reviews. De auteurs van dit overzichtsartikel concluderen op basis van de literatuur dat de rol van het verlies van genen belangrijker is voor het verloop van evolutie dan werd aangenomen.
Paradox
WEET leidt dit in door te wijzen op drie belangrijke boeken die twintig jaar geleden verschenen: Darwin’s Black Box van Michael Behe, Not by chance van Lee Spetner en Degeneratie van Peter Scheele. Dat er evolutie is door verlies van genen vindt de auteur (Peter Borger) een ondersteuning voor deze drie, die allemaal zouden beweren dat (genetische) informatie verloren gaat.
Wat in dit berichtje verloren gaat is dat de insteek van de auteurs helemaal niet is dat evolutie alleen werkt door verlies van informatie, maar dat informatieverlies een rol speelt. Sterker nog, ze wijzen op de twee of drie genoomverdubbelingen die er tijdens de evolutie van vertebraten zijn opgetreden. Een ander punt is dat het verdwijnen van de genen volgt uit een analyse van evolutionaire stambomen. Dat levert een paradox op. Kun je met gebruik van evolutionaire stambomen een conclusie bereiken die er op wijst dat er geen evolutie heeft plaatsgevonden? Dat wordt lastig, want daarmee haal je de bodem onder je methode weg! Kortom, de redenering is op z’n minst problematisch, net als de manier waarop het artikel wordt geciteerd.
De uitsmijter van het verhaal is de klacht dat ‘alleen naturalistische verklaringen zijn toegestaan’. Dat is het daadwerkelijke probleem van evolutie, aldus de auteur. De genetische informatie kan alleen van een ‘informatieverstrekker’ komen. Wel, daarover is al heel wat gezegd en geschreven. Je kunt dit vinden, maar er is geen enkel bewijs voor.
Evolutionaire stilstand
We zijn aangekomen bij vijf pagina’s (8-12) met de rubriek ‘On Topic’, kort wetenschapsnieuws, zo’n twee tot drie stukken per pagina. De eerste drie pagina’s bevatten gewoon leuk nieuws. Op blz 11 staat een stukje over tekeningen in de Atxurra-grot in Noord-Spanje. ‘Volgens de oude-aardedateringen zijn ze ergens tussen de 14.500 en 12.500 jaar geleden gemaakt (…)’. Merkt de auteur op. Om daaraan toe te voegen: ‘De meeste creationisten plaatsen de tekeningen zo rond 2000 v.Chr., dus na de zondvloed en de daaropvolgende verspreiding vanuit Babel.’ Hier wordt verder geen onderbouwing voor gegeven.
De laatste pagina bevat onder meer een stukje over een inwendig ‘kompas’ bij herten, met een stukje verwondering over het vernuft van de Schepper aan het eind. Niets mis mee. Al denk ik dat die Schepper de mogelijkheden van dit soort vernuft in zijn schepping heeft gelegd, en niet direct in de herten heeft geplant. Maar op diezelfde pagina staat een berichtje met als kop ‘Evolutionaire stilstand’, waar zonder enige referentie wordt gesteld dat het fossielenbestand geen geleidelijke evolutie laat zien, maar stasis. Tjsa, als je al die ontwikkelingen (vis naar landdier, landdier naar zeezoogdier, enzovoorts) niet erkent, kun je dat misschien zeggen. Maar dan nog moet je de ordening van het fossielenarchief kunnen verklaren, en dat lukt niet binnen het jonge-aarde creationistische model. Zeg ik dan ook maar even zonder referenties.
We bladeren door en vinden op pagina 14 wat ingezonden brieven en een cartoon van Evert Kwok, en op 15 een recensie van het boek ‘Eerste Hulp bij Ongeloof’ van drs. G. Locht. Daarna volgt een langer artikel over zelfsturende auto’s en andere voertuigen, een onderwerp dat momenteel flink in de belangstelling staat. Hierna een stukje over een ‘onzichtbaar’ kreeftje. Allebei prima stukken.
Ark
Inmiddels zijn we op blz 22, waar het gaat over de nieuwe methode om genen aan te passen, met crispr/cas9. Ook dit is gewoon informatief. Onder het kopje ‘historie’ (weet u nog wat creationisten van historische wetenschap vinden) gaat het over zeven verloren schatten, variërend van Fabergé eieren tot de verloren stad Paititi. En als uitsmijter: de Ark van het Verbond (dus niet die van Noach!). Deze verdwijnt op zeker moment uit de Bijbel, na 2 Kronieken 35:3 wordt de kist met de stenen tafelen niet meer genoemd. De korte stukken over de schatten zijn opgeschreven als leuke weetjes.
Daarna weer drie pagina’s, nu over DNA-barcodes om soorten te identificeren, waarin zelfs iemand van evolutiebolwerk Naturalis aan het woord komt. Op blz 32 hebben we weer een creationistische insteek, bij een artikel over een nieuwe schatting van de Hubble constante. Het is een wat warrig stuk. Metingen van de uitdijingssnelheid van het heelal met de Hubble ruimtetelescoop komen niet overeen met voorspellingen op basis van de kosmische achtergrondstraling. De verschillen zijn 5-9 procent, wat kosmologen te denken geeft. Moeten ze hun modellen bijstellen?
De auteur (Gert-Jan van Heugten) concludeert dat de oerknal nu wel op de vuilnisbelt kan. Als een theorie een foute voorspelling doet, is het afgelopen. De verwarring volgt hierna, wanneer hij begint over donkere energie die er voor zorgt dat de uitdijing versnelt. Maar de versnelde uitdijing is niet het punt van het geciteerde onderzoek. De aard van donkere energie komt daarin wel ter sprake, die zou anders kunnen zijn dan is aangenomen.
Epicykels
Maar Van Heugten begint vrolijk over epicykels, hulphypothese die er eigenlijk op wijzen dat een theorie ten dode is opgeschreven. Het grappige is natuurlijk dat de gemiddelde creationistische theorie veel meer epicykels nodig heeft dan de regulieren wetenschap. Van Heugten besluit met ‘Hoeveel ‘epicykels’ moeten er nog aan het oerknalmodel worden toegevoegd voordat dat eens verworpen kan worden? En wordt het niet eens tijd om meer aandacht (en geld) te besteden aan alternatieven voor het Big Bang-model?’
Hier is weer iets merkwaardigs aan de hand. Reguliere wetenschappers publiceren in reguliere tijdschriften kritische analyses van hun eigen modellen, en presenteren gegevens die er niet mee lijken te kloppen. Waarom doet Van Heugten dan alsof er geen ruimte is voor debat en alternatieven? Alternatieve modellen worden met graagte onderzocht, en daar is ook ruimte voor. Kosmologen zijn ruimdenkend, en staan open voor alternatieven die donkere energie en donkere materie overbodig maken. Maar op dit moment is geen enkele alternatieve theorie die beter werkt dan het standaard kosmologische model.
Ik eindig bij een column van Jan van Meerten op blz. 33, die beschrijft hoe een gelovige fossielendeskundige uit de 18e eeuw bij de neus werd genomen door vervalste stenen met tekeningen en inscripties erop.
Als de tijd het toelaat, wil ik ook nog wel even door pagina’s 34-52 gaan. Maar de conclusie tot hier is dat WEET een flinke portie gewone artikelen brengt, met daartussen slecht onderbouwde creationistische stukken.
Lees hier deel 2 van deze recensie.
“Vanuit communicatie-perspectief een goede zet, overigens; de geloofwaardigheid van het blad verhoog je met ‘gewone’ wetenschap, zodat de creationistische verhalen overtuigender lijken.”
Een goed voorbeeld van hun dubbele moraal: net als bij de dinodino-plaatjes.
In Bionieuws van vandaag staat op blz 10 een verhaal over een masterscriptie voor de lerarenopleiding die heeft gekeken hoe een aantal biologiestudenten afkomstig van zware scholen op evolutie reageert.
Ja, las ’t BioNieuws stuk net tijdens het pannenkoekenbakken. Gaat vaak samen, BN komt zaterdagmiddag binnen, en ’s avonds bak ik pannenkoeken 🙂
’t Is geen familie van je, die docent? Ook een De Jong!
René: “Kosmologen zijn ruimdenkend, en staan open voor alternatieven die donkere energie en donkere materie overbodig maken. Maar op dit moment is geen enkele alternatieve theorie die beter werkt dan het standaard kosmologische model.”
Hear hear !
En dat laatste is natuurlijk jammer, want iedere kosmoloog wil maar wat graag de auteur van een nieuwe theorie zijn die het ondertussen toch wat saaie standaard kosmologische model vervangt. Maar ja, dat bewijs wil maar niet meewerken 😉
René , Gerdien
“Vanuit communicatie-perspectief een goede zet, overigens; de geloofwaardigheid van het blad verhoog je met ‘gewone’ wetenschap, zodat de creationistische verhalen overtuigender lijken.”
Dat is wel een tamelijk onaardige insinuerende opmerking.
Wat wil je nu ? Dat Weet niet schrijft over (natuur)wetenschap buiten de punten die me geloof te maken heeft omdat ze anders de indruk wekken om sandwich techniek toe te passen?
Zeg je van kijk ook dat ze betrouwbare laboratorium en techniek artikelen afwisselen met evolutie om hun meer atheistische kijk op op het leven op te dringen?
@André, ik vermoed dat een blad met alleen creationistische verhalen veel minder lezers zou hebben. Maar wat ik er inderdaad niet zo mooi aan vind, is dat WEET selectief shopt in de wetenschap (wat kenmerkend is voor het creationisme). Het veelgebruikte onderscheid in ‘historische’ en ‘experimentele’ wetenschap is onjuist en onhoudbaar.
De KIJK kan geramde wetenschap en speculatieve wetenschap brengen, maar zal dat doorgaans ook wel laten merken. En zij zijn niet bezig met een atheïstisch wereldbeeld. De gemiddelde KIJK redacteur is misschien agnost of anderszins niet gelovig, maar dat is heel iets anders. WEET wil actief een bepaald wereldbeeld, een bepaalde geloofsvisie verkopen.
René
“Het veelgebruikte onderscheid in ‘historische’ en ‘experimentele’ wetenschap is onjuist en onhoudbaar.”
Ik vermoed dat iedereen het verschil ziet tussen psychologie en geschiedenis.
Als je op een natuurkundig laboratorium rondloopt gaat het nooit over geschiedenis , tenzij er een nieuw inzicht is.
Je kunt zeggen dat de wetenschap die probeert de ontwikkeling van het leven te beschrijven dat ook probeert met de wetenschappelijke methode , maar dat doet psychologie ook. Maar de ene wetenschap is veel weerbastiger dan de andere. Van de psychologische onderzoeken bijv bleek ,meen ik, 40% niet herhaalbare uitkomsten te geven.
De geschiedenis van het leven is zelfs niet herhaalbaar , en dus moeten we het afleiden . Ik denk dat iedereen het verschil dus wel kan zien.
Maar het probleem met jouw kritiek op Weet is dat je blijkbaar wenst/eist? dat ze zich alleen bezig houden met schepping /evolutie. Als het blad een alternatief wil zijn voor een blad als Kijk dan maak je dat met jouw opmerking erg lastig zo niet onmogelijk.
@André, ik zou wensen dat WEET zich aan de regels van de wetenschap houdt. Of ten minste onderscheid maken tussen speculatieve creationistische interpretaties en breed gedragen wetenschap.
Daarnaast zitten er meer haken en ogen aan, zoals ik opmerk hierboven. Bijvoorbeeld: resultaten die zijn verkregen uit een evolutionaire stamboom gegbruiken om te zeggen dat er iets mis is met evolutie.
Je opmerkingen over natuurkunde en geschiedenis is fout. Je kunt het verleden van veel objecten aflezen in het heden. Verder kun je op basis wat je in het verleden ziet, afleiden hoe bijvoorbeeld natuurwetten destijds functioneerden. Als de lichtsnelheid vroeger hoger was, heeft dat gevolgen voor bijvoorbeeld sterren, die dan volgens E=mc2 ineens veel meer energie gaan produceren.
De fout de RJdW maakt in zijn redactioneel over de kerktoren is veelzeggend. GJvH over oerknal is warrig en onjuist. Het beeld dat hier en daar van wetenschappers wordt geschetst (enge atheïsten, wat jij ook doet bij de KIJK redactie) is ook onjuist. Zie het recente onderzoek van Eliane Ecklund, op geloofenwetenschap.nl onder nieuws.
Gerben de Jong is geen familie. G. de Jong is vreselijk algemeen, en van Gerdien de Jong zijn er ook al minstens 3 op internet ….
Het probleem met WEET is dat het voor de lezer onduidelijk is wat wetenschap is en wat niet. Er staan verhalen in die duidelijk maken dat ze creationistisch zijn, en er staan ook verhalen in die creationistisch zijn zonder dat duidelijk te maken zodat het standaard wetenschap lijkt. Er wordt iets onder valse vlag verkocht, en dat is opzettelijk.
Dit is ook een heel mooie van Jan Rein de Wit: http://logos.nl/door-de-bomen-is-er-wind/ Zou hij nu echt niet beseffen hoezeer zijn verhaal op creationisme maar niet op wetenschap slaat?
René
“@André, ik zou wensen dat WEET zich aan de regels van de wetenschap houdt. Of ten minste onderscheid maken tussen speculatieve creationistische interpretaties en breed gedragen wetenschap. ”
Volgens Gerdien doen ze dat dus ten dele….
Ben het wel met je eens dat dat wenselijk is!
Maar zij zien natuurlijk wel een deel van die breed gedragen wetenschap als speculatief , en om dat aan de kaak te stellen is denk dit blad opgericht.
In veel gevallen zal je dan toch moeten vertellen waarom je vindt dat de wetenschap het fout heeft en heb je impliciet aangegeven wat je standpunt is.
Maar we zijn denk ik wel verder gekomen. Jij begon met het bezwaar tegen sandwichen van reguliere wetenschap met creationistische denkbeelden. Maar bedoelde dat duidelijk(er) moet worden aangegeven waar een artikel afwijkt van gangbare wetenschap.
Daar ben ik het dus mee eens
@Andre, wetenschap is per definitie speculatief, want het onderzoekt wat wij nog niet weten. De manier waarop 95 procent van de creationisten met wetenschap om gaat (door onzekerheden uit te vergroten of erger, feiten te verdraaien) stuit mij tegen de borst. Ik zie dat sentiment terug in WEET en daar verzet ik mij tegen.
Als WEET artikelen zou markeren, zou dat inderdaad een verbetering zijn.
WEET gebruikt interesse in wetenschap als voorwendsel om creationisme te verkopen. Ik denk niet dat hun interesse in wetenschap echt is.
Toen ik een jochie was, las ik de Kijk met groot genoegen. Later, toen ik een groter jochie was, werd dat Natuur en Techniek. Naast leuke wetenschappelijke weetjes was er natuurlijk altijd de evolutionaire onzin waardoor je heen moest prikken. Het is mooi dat dat er nu een blaadje is waarbij dat niet meer nodig is. Voor dat soort christelijke jochies en meisjes als ik toen was is er nu WEET. Een klein stukje wetenschap maar dan niet doordrenkt met evolutionair gedachtengoed. Niet altijd heel serieus te nemen, niet altijd even geloofwaardig maar wel grappig. Een heel klein luisje in een heel grote luizige pels, zoiets. Of een vlo. Vlooien zijn wat springeriger…
Eppie: “Naast leuke wetenschappelijke weetjes was er natuurlijk altijd de evolutionaire onzin waardoor je heen moest prikken.”
Nee, dat was er niet.
En ‘Weet’ is niet christelijk (en ook niet wetenschappelijk), maar creationistisch. Dat is niet hetzelfde.
@Eppie, ik zie ze niet als een luis in de pels, meer als een teek. Dat is geen fijn beeld, maar de onzin die er af en toe in staat is m.i. niet ongevaarlijk en zeker niet onschuldig.